《论语》全文带拼音(完整版)

目录xuéérdìyī学而第一

wéizhèngdìèr为政第二

bāyìdìsān八佾第三

lǐréndìsì里仁第四

gōngyěchángdìwǔ公冶长第五

yōngyědìliù雍也第六

shùérdìqī述而第七

tàibódìbā泰伯第八

zǐhǎndìjiǔ子罕第九

xiāngdǎngdìshí乡党第十

xiānjìndìshíyī先进第十一yányuāndìshíèr颜渊第十二zǐlùdìshísān子路第十三xiànwèndìshísì宪问第十四wèilínggōngdìshíwǔ卫灵公第十五jìshìdìshíliù季氏第十六yánghuòdìshíqī阳货第十七wēizǐdìshíbā微子第十八zǐzhāngdìshíjiǔ子张第十九yáoyuēdìèrshí尧曰第二十第一章zǐyuēxuéérshíxízhī论语学而篇bùyìyuèhūyǒupéngzìyuǎnfāng子曰:学而时习之，不亦悦乎。有朋自远方láibúyìlèhūrénbùzhīérbúyùnbúyìjūnzǐhū来，不亦乐乎。人不知而不愠，不亦君子乎。yǒuzǐyuēqíwéirényěxiàotìérhàofànshàngzhěxiǎnyǐ有子曰：其为人也孝悌，而好犯上者，鲜矣；bùhàofànshàngérhàozuòluànzhěwèizhīyǒuyějūnzǐwùběn不好犯上，而好作乱者，未之有也。君子务本，běnlìérdàoshēngxiàotìyězhěqíwéirénzhīběnyú本立而道生；孝悌也者，其为仁之本欤。zǐyuēqiǎoyánlìngsèxiǎnyǐrén子曰：巧言令色，鲜矣仁。zēngzǐyuēwúrìsānxǐngwúshēnwèirénmóuérbúzhōnghū曾子曰：吾日三省吾身：为人谋而不忠乎？yǔpéngyǒujiāoérbúxìnhūchuánbùxíhū与朋友交而不信乎？传不习乎？zǐyuēdǎoqiānshèngzhīguójìngshìérxìnjiéyòngéràirén子曰：道千乘之国，敬事而信，节用而爱人，shǐmínyǐshí使民以时。zǐyuēdìzǐrùzéxiàochūzétìjǐnérxìnfànàizhòng子曰：弟子入则孝，出则悌，谨而信，泛爱众，érqīnrénxíngyǒuyúlìzéyǐxuéwén而亲仁；行有余力，则以学文。-1-zǐxiàyuēxiánxiányìsèshìfùmǔnéngjiéqílìshìjūnnéng子夏曰：贤贤易色，事父母能竭其力，事君能zhìqíshēnyǔpéngyǒujiāoyánéryǒuxìnsuīyuēwèixuéwúbìwèi致其身，与朋友交，言而有信。虽曰未学，吾必谓zhīxuéyǐ之学矣。子曰：君子不重则不威，学则不固；主忠信，wúyǒubùrújǐzhěguòzéwùdàngǎi无友不如己者，过则勿惮改。zēngzǐyuēshènzhōngzhuīyuǎnmíndéguīhòuyǐ曾子曰：慎终zǐqínwènyú追远，民德归厚矣。fūzǐzhìyúshìbāngyěbìwénqízǐgòngyuē子禽问于子贡曰：夫子至于是邦也，必闻其zhèngqiúzhīyúyìyǔzhīyúzǐgòngyuēfūzǐwēnliánggōng政；求之欤，抑与之欤？子贡曰：夫子温、良、恭、jiǎnràngyǐdézhīfūzǐzhīqiúzhīyěqízhūyìhūrénzhīqiú俭、让以得之；夫子之求之也，其诸异乎人之求zhīyú之欤。zǐyuēfùzàiguānqízhìfùmòguānqíxíngsānniánwúgǎiyú子曰：父在观其志，父没观其行；三年无改于fùzhīdàokěwèixiàoyǐ父之道，可谓孝矣。-2-yǒuzǐyuēlǐzhīyònghéwéiguìxiānwángzhīdàosīwéiměi有子曰：礼之用，和为贵。先王之道，斯为美。xiǎodàyóuzhīyǒusuǒbùxíngzhīhéérhébùyǐlǐjiézhī小大由之，有所不行。知和而和，不以礼节之，yìbùkěxíngyě亦不可行也。yǒuzǐyuēxìnjìnyúyìyánkěfùyěgōngjìnyúlǐyuǎn有子曰：信近于义，言可复也；恭近于礼，远chǐrǔyěyīnbùshīqíqīnyìkězōngyě耻辱也；因不失其亲，亦可宗也。zǐyuējūnzǐshíwúqiúbǎojūwúqiúānmǐnyúshìérshèn子曰：君子食无求饱，居无求安，敏于事而慎yúyánjiùyǒudàoérzhèngyānkěwèihàoxuéyěyǐ于言，就有道而正焉，可谓好学也已。zǐgòngyuēpínérwúchǎnfùérwújiāohérúzǐyuēkě子贡曰：贫而无谄，富而无骄，何如？子曰：可yěwèiruòpínérlèfùérhàolǐzhěyězǐgòngyuēshīyún也，未若贫而乐，富而好礼者也。子贡曰：诗云：rúqiērúcuōrúzhuórúmóqísīzhīwèiyúzǐyuēcìyě如切如磋，如琢如磨，其斯之谓欤？子曰：赐也，shǐkěyǔyánshīyǐyǐgàozhūwǎngérzhīláizhě始可与言诗已矣；告诸往而知来者。zǐyuēbùhuànrénzhībùjǐzhīhuànbùzhīrényě子曰：不患人之不己知，患不知人也。-3-第二章zǐyuēwéizhèngyǐdépì论语为政篇rúběichénjūqísuǒérzhòngxīng子曰：为政以德，譬如北辰，居其所，而众星gǒngzhī拱之。zǐyuēshīsānbǎiyìyányǐbìzhīyuēsīwúxié子曰：诗三百，一言以蔽之，曰：思无邪。zǐyuēdǎozhīyǐzhèngqízhīyǐxíngmínmiǎnérwúchǐ子曰：道之以政，齐之以刑，民免而无耻；dǎozhīyǐdéqízhīyǐlǐyǒuchǐqiěgé道之以德，齐之以礼，有耻且格。zǐyuēwúshíyòuwǔérzhìyúxuésānshíérlìsìshí子曰：吾，十有五，而志于学，三十而立，四十érbúhuòwǔshíérzhītiānmìngliùshíérěrshùnqīshíércóng而不惑，五十而知天命，六十而耳顺，七十而从xīnsuǒyùbùyújǔ心所欲，不踰矩。mèngyìzǐwènxiàozǐyuēwúwéi孟懿子问孝，子曰：无违。fánchíyùzǐgàozhīyuēmèngsūnwènxiàoyúwǒwǒduìyuē樊迟御，子告之曰：孟孙问孝于我，我对曰wúwéi无违。fánchíyuēhéwèiyězǐyuēshēngshìzhīyǐlǐsǐzàngzhī樊迟曰：何谓也？子曰：生，事之以礼；死，葬之yǐlǐjìzhīyǐlǐ以礼，祭之以礼。-4-mèngwǔbówènxiàozǐyuēfùmǔwéiqíjízhīyōu孟武伯问孝，子曰：父母唯其疾之忧。zǐyóuwènxiàozǐyuējīnzhīxiàozhěshìwèinéngyǎngzhìyú子游问孝，子曰：今之孝者，是谓能养。至于quǎnmǎjiēnéngyǒuyǎngbújìnghéyǐbiéhū犬马，皆能有养；不敬，何以别乎。zǐxiàwènxiàozǐyuēsènányǒushìdìzǐfúqíláoyǒu子夏问孝，子曰：色难。有事，弟子服其劳，有jiǔshíxiānshēngzhuàncéngshìyǐwéixiàohū酒食，先生馔，曾是以为孝乎？zǐyuēwúyǔhuíyánzhōngrìbùwéirúyútuìérxǐngqí子曰：吾与回言终日，不违，如愚。退而省其sīyìzúyǐfāhuíyěbùyú私，亦足以发，回也不愚！zǐyuēshìqísuǒyǐguānqísuǒyóucháqísuǒānrényān子曰：视其所以，观其所由，察其所安；人焉sōuzāirényānsōuzāi廋哉！人焉廋哉!zǐyuēwēngùérzhīxīnkěyǐwéishīyǐ子曰：温故而知新，可以为师矣。zǐyuējūnzǐbúqì子曰：君子不器。zǐgòngwènjūnzǐzǐyuēxiānxíngqíyánérhòucóngzhī子贡问君子，子曰：先行其言，而后从之。zǐyuējūnzǐzhōuérbùbǐxiǎorénbǐérbùzhōu子曰：君子周而不比，小人比而不周。zǐyuēxuéérbùsīzéwǎngsīérbùxuézédài子曰：学而不思则罔，思而不学则殆。-5-zǐyuēgōnghūyìduānsīhàiyěyǐ子曰：攻乎异端，斯害也已。zǐyuēyóuhuìrǔzhīzhīhūzhīzhīwéizhīzhībùzhīwéi子曰：由，诲汝知之乎。知之为知之，不知为bùzhīshìzhīyě不知，是知也。zǐzhāngxuégānlùzǐyuēduōwénquēyíshènyánqíyúzé子张学干禄，子曰：多闻阙疑，慎言其余，则guǎyóuduōjiànquèdàishènxíngqíyúzéguǎhuǐyánguǎyóuxíng寡尤；多见阙殆，慎行其余，则寡悔。言寡尤，行guǎhuǐlùzàiqízhōngyǐ寡悔，禄在其中āigōngwènyuēhé矣。wéizémínfúkǒngzǐduìyuējǔzhícuòzhū哀公问曰：何为则民服？孔子对曰：举直错诸wǎngzémínfújǔwǎngcuòzhūzhízémínbùfú枉，则民服；举枉错诸直，则民不服。jìkāngzǐwènshǐmínjìngzhōngyǐquànrúzhīhézǐyuēlín季康子问：使民敬忠以劝，如之何？子曰：临zhīyǐzhuāngzéjìngxiàocízézhōngjǔshànérjiáobùnéngzéquàn之以庄则敬，孝慈则忠，举善而教不能，则劝。huòwèikǒngzǐyuēzǐxībùwèizhèngzǐyuēshūyúnxiàohū或谓孔子曰：子奚不为政？子曰：书云：孝乎wéixiàoyǒuyúxiōngdìshīyúyǒuzhèngshìyìwéizhèngxīqíwéi惟孝，友于兄弟。施于有政，是亦为政，奚其为wéizhèng为政？-6-zǐyuērénérwúxìnbùzhīqíkěyědàchēwúní子曰：人而无信，不知其可也。大车无輗，xiǎochēwúyuèqíhéyǐxíngzhīzāi小车无軏，其何以行之哉。zǐzhāngwènshíshìkězhīyězǐyuēyīnyīnyúxiàlǐsuǒ子张问：十世可知也？子曰：殷因于夏礼，所sǔnyìkězhīyězhōuyīnyúyīnlǐsuǒsǔnyìkězhīyěqí损益，可知也；周因于殷礼，所损益，可知也。其huòjìzhōuzhěsuībǎishìkězhīyě或继周者，虽百世可知也。zǐyuēfēiqíguǐérjìzhīchǎnyějiànyìbùwéiwúyǒngyě子曰：非其鬼而祭之，谄也；见义不为，无勇也。-7-第三章kǒngzǐwèijìshìbāyì论语八佾篇wǔyútíngshìkěrěnyěshúbùkě孔子谓，季氏八佾舞于庭，是可忍也，孰不可rěnyě忍也。sānjiāzhěyǐyōngchèzǐyuēxiàngwéipìgōngtiānzǐmùmù三家者以雍彻。子曰：相维辟公，天子穆穆。xīqǔyúsānjiāzhītáng奚取于三家之堂。zǐyuērénérbùrénrúlǐhérénérbùrénrúyuèhé子曰：人而不仁，如礼何？人而不仁，如乐何？línfàngwènlǐzhīběnzǐyuēdàzāiwènlǐyǔqíshēyě林放问礼之本，子曰：大哉问。礼，与其奢也，nìngjiǎnsāngyǔqíyìyěnìngqī宁俭；丧，与其易也，宁戚。zǐyuēyídízhīyǒujūnbùrúzhūxiàzhīwūyě子曰：夷狄之有君，不如诸夏之亡也。jìshìlǚyútàishānzǐwèirǎnyǒuyuērǔfúnéngjiùyú季氏旅于泰山，子谓冉有曰：汝弗能救欤？duìyuēbùnéngzǐyuēwūhūcéngwèitàishānbùrúlínfànghū对曰：不能。子曰：呜呼！曾谓泰山不如林放乎。zǐyuējūnzǐwúsuǒzhēngbìyěshèhūyīràngérshēng子曰：君子无所争，必也射乎。揖让而升，xiàéryǐnqízhēngyějūnzǐ下而饮，其争也君子。-8-zǐxiàwènyuēqiǎoxiàoqiànxīměimùpànxīsùyǐwéixuànxī子夏问曰：巧笑倩兮，美目盼兮，素以为绚兮，héwèiyězǐyuēhuìshìhòusùyuēlǐhòuhūzǐyuēqǐyǔ何谓也？子曰：绘事后素。曰：礼后乎？子曰：起予zhěshāngyěshǐkěyǔyánshīyǐyǐ者商zǐ也，始可与言诗已矣。yuēxiàlǐwúnéngyánzhīqǐbùzúzhēngyěyīnlǐwúnéng子曰：夏礼吾能言之，杞不足征也；殷礼吾能yánzhīsòngbùzúzhēngyěwénxiànbùzúgùyězúzéwúnéng言之，宋不足征也。文献不足故也。足，则吾能zhēngzhīyǐ征之矣。zǐyuēdìzìjìguànérwǎngzhěwúbúyùguānzhīyǐ子曰：禘，自既灌而往者，吾不欲观之矣。huòwèndìzhīshuōzǐyuēbùzhīyězhīqíshuōzhězhīyútiān或问禘之说。子曰：不知也。知其说者之于天xiàyěqírúshìzhūsīhūzhǐqízhǎng下也，其如示诸斯乎。指其掌。jìrúzàijìshénrúshénzàizǐyuēwúbúyùjìrúbújì祭如在,祭神如神在。子曰：吾不与祭,如不祭。wángsūngǔwènyuēyǔqímèiyúàonìngmèiyúzàohéwèi王孙贾问曰：与其媚于奥，宁媚于灶，何谓yězǐyuēbùránhuòzuìyútiānwúsuǒdǎoyě也？子曰：不然，获罪于天，无所祷也。zǐyuēzhōujiànyúèrdàiyùyùhūwénzāiwúcóngzhōu子曰：周监于二代，郁郁乎文哉。吾从周。-9-zǐrùtàimiàoměishìwènhuòyuēshúwèizōurénzhīzǐzhīlǐ子入太庙，每事问。或曰：孰谓鄹人之子知礼hūrùtàimiàoměishìwènzǐwénzhīyuēshìlǐyě乎？入太庙，每事问。子闻之，曰：是礼也。zǐyuēshèbùzhǔpíwéilìbùtóngkēgǔzhīdàoyě子曰：射不主皮。为力不同科，古之道也。zǐgòngyùqùgàoshuòzhīxìyángzǐyuēcìyěěràiqíyáng子贡欲去告朔之饩羊，子曰：赐也，尔爱其羊，wǒàiqílǐ我爱其礼。zǐyuēshìjūnjìnlǐrényǐwéichǎnyě子曰：事君尽礼，人以为谄也。dìnggōngwènjūnshǐchénchénshìjūnrúzhīhékǒngzǐduìyuē定公问：君使臣，臣事君，如之何？孔子对曰：jūnshǐchényǐlǐchénshìjūnyǐzhōng君使臣以礼，臣事君以忠。zǐyuēguānjūlèérbùyínāiérbùshāng子曰：关雎乐而不淫，哀而不伤。āigōngwènshèyúzǎiwǒzǎiwǒduìyuēxiàhòushìyǐsōng哀公问社于宰我，宰我对曰：夏后氏以松，yīnrényǐbǎizhōurényǐlìyuēshǐmínzhànlìzǐwénzhīyuē殷人以柏，周人以栗。曰：使民战栗。子闻之，曰：chéngshìbùshuōsuìshìbújiànjìwǎngbújiù成事不说，遂事不谏，既往不咎。-10-zǐyuēguǎnzhòngzhīqìxiǎozāihuòyuēguǎnzhòngjiǎnhūyuēguǎn子曰：管仲之器小哉。或曰：管仲俭乎。曰：管shìyǒusānguīguānshìbùshèyāndéjiǎnránzéguǎnzhòngzhīlǐhū氏有三归，官事不摄，焉得俭。然则管仲知礼乎？yuēbāngjūnshùsèménguǎnshìyìshùsèménbāngjūnwéiliǎngjūnzhī曰：邦君树塞门，管氏亦树塞门；邦君为两君之hǎoyǒufǎndiànguǎnshìyìyǒufǎndiànguǎnshìérzhīlǐshúbùzhī好，有反坫，管氏亦有反坫。管氏而知礼，孰不知lǐ礼。zǐyùlǔtàishīyuèyuēyuèqíkězhīyěshǐzuòxīrúyě子语鲁大师乐曰：乐其可知也。始作，翕如也；zòngzhīchúnrúyějiǎorúyěyìrúyěyǐchéng纵之，纯如也，皦如也，绎如也，以成。yífēngrénqǐngjiànyuējūnzǐzhīzhìyúsīyěwúwèichángbù仪封人请见，曰：君子之至于斯也，吾未尝不déjiànyěcóngzhějiànzhīchūyuēèrsānzǐhéhuànyúsànghū得见也。从者见之。出曰：二三子，何患于丧乎。tiānxiàzhīwúdàoyějiǔyǐtiānjiāngyǐfūzǐwéimùduó天下之无道也久矣，天将以夫子为木铎。zǐwèisháojìnměiyǐyòujìnshànyěwèiwǔjìnměiyǐ子谓韶，尽美矣，又尽善也；谓武，尽美矣，wèijìnshànyě未尽善也。zǐyuējūshàngbùkuānwéilǐbújìnglínsāngbùāiwúhé子曰：居上不宽，为礼不敬，临丧不哀，吾何yǐguānzhīzāi以观之哉。-11-第四章zǐyuēlǐrénwéiměizé论语里仁篇bùchǔrényāndézhì子曰：里仁为美；择不处仁，焉得知。zǐyuēbùrénzhěbùkěyǐjiǔchùyuēbùkěyǐchángchǔlè子曰：不仁者，不可以久处约，不可以长处乐。rénzhěānrénzhìzhělìrén仁者安仁，知者利仁。zǐyuēwéirénzhěnénghàorénnéngwùrén子曰：唯仁者，能好人，能恶人。zǐyuēgǒuzhìyúrényǐwúwùyě子曰：苟志于仁矣，无恶也。zǐyuēfùyǔguìshìrénzhīsuǒyùyěbùyǐqídàodézhī子曰：富与贵，是人之所欲也。不以其道得之，bùchùyěpínyǔjiànshìrénzhīsuǒwùyěbùyǐqídàodézhī不处也。贫与贱，是人之所恶也。不以其道得之，bùqùyějūnzǐqùrénwùhūchéngmíngjūnzǐwúzhōngshízhījiān不去也。君子去仁，恶乎成名。君子无终食之间wéirénzàocìbìyúshìdiānpèibìyúshì违仁，造次必于是，颠沛必于是。zǐyuēwǒwèijiànhàorénzhěwùbùrénzhěhàorénzhěwúyǐ子曰：我未见好仁者，恶不仁者。好仁者无以shàngzhīwùbùrénzhěqíwéirényǐbùshǐbùrénzhějiāhūqí尚之。恶不仁者，其为仁矣，不使不仁者加乎其shēnyǒunéngyírìyòngqílìyúrényǐhūwǒwèijiànlìbùzú身。有能一日用其力于仁矣乎，我未见力不足zhěgàiyǒuzhīyǐwǒwèizhījiànyě者。盖有之矣，我未之见也。-12-zǐyuērénzhīguòyěgèyúqídǎngguānguòsīzhīrényǐ子曰：人之过也，各于其党。观过，斯知仁矣。zǐyuēzhāowéndàoxīsǐkěyǐ子曰：朝zǐyuē闻道，夕死可矣。érchǐèyīèshízhěwèizúyǔyìyěshìzhìyúdào子曰:士志于道,而耻恶衣恶食者,未足与议也。zǐyuējūnzǐzhīyútiānxiàyěwúshìyěwúmòyě子曰：君子之于天下也，无适也，无莫也，yìzhīyǔbǐ义之与比。zǐyuējūnzǐhuáidéxiǎorénhuáitǔjūnzǐhuáixíngxiǎorénhuáihuì子曰：君子怀德，小人怀土；君子怀刑，小人怀惠。zǐyuēfǎngyúlìérxíngduōyuàn子曰：放于利而行，多怨。zǐyuēnéngyǐlǐràngwéiguóhūhéyǒubùnéngyǐlǐràngwéi子曰：能以礼让为国乎，何有？不能以礼让为guórúlǐhé国，如礼何？zǐyuēbúhuànwúwèihuànsuǒyǐlìbúhuànmòjǐzhī子曰：不患无位，患所以立。不患莫己知，qiúwéikězhīyě求为可知也。zǐyuēshēnhūwúdàoyīyǐguànzhīzēngzǐyuēwéizǐchū子曰：参乎，吾道一以贯之。曾子曰：唯。子出，ménrénwènyuēhéwèiyězēngzǐyuēfūzǐzhīdàozhōngshùéryǐ门人问曰：何谓也？曾子曰：夫子之道，忠恕而已yǐ矣。-13-zǐyuējūnzǐyùyúyìxiǎorényùyúlì子曰：君子喻于义，小人喻于利。zǐyuējiànxiánsīqíyānjiànbùxiànérnèizìxǐngyě子曰：见贤思齐焉，见不贤而内自省也。zǐyuēshìfùmǔjǐjiànjiànzhìbúcóngyòujìngbùwéiláo子曰：事父母几谏。见志不从，又敬不违，劳érbúyuàn而不怨。zǐyuēfùmǔzàibúyuǎnyóuyóubìyǒufāng子曰：父母在，不远游，游必有方。zǐyuēsānniánwúgǎiyúfùzhīdàokěwèixiàoyǐ子曰：三年无改于父之道，可谓孝矣。zǐyuēfùmǔzhīniánbùkěbùzhīyěyīzéyǐxǐyīzé子曰：父母之年不可不知也；一则以喜，一则yǐjù以惧。zǐyuēgǔzhěyánzhībùchūchǐgōngzhībúdǎiyě子曰：古者言之不出，耻躬之不逮也。zǐyuēyǐyuēshīzhīzhěxiǎnyǐ子曰：以约失之者，鲜矣。zǐyuējūnzǐyùnàyúyánérmǐnyúxíng子曰：君子欲讷于言，而敏于行。zǐyuēdébùgūbìyǒulín子曰：德不孤，必有邻。zǐyóuyuēshìjūnshùosīrǔyǐpéngyǒushùosīshūyǐ子游曰：事君数，斯辱矣；朋友数，斯疏矣。-14-第五章zǐwèigōngyěchángkěqì论语公冶长篇yěsuīzàiléixièzhīzhōngfēiqízuì子谓公冶长可妻也，虽在缧绁之中，非其罪yěyǐqízǐqìzhī也。以其子妻之。zǐwèinánróngbāngyǒudàobúfèibāngwúdàomiǎnyúxínglù子谓南容，邦有道不废，邦无道免于刑戮。yǐqíxiōngzhīzǐqìzhī以其兄zǐ之子妻之。jiànjūnzǐzāiruòrénlǔwújūnzǐzhěsīyānqǔwèizǐ子谓子贱，君子哉若人。鲁无君子者，斯焉取sī斯。zǐgòngwènyuēcìyěhérúzǐyuērǔqìyěyuēhéqì子贡问曰：赐也何如？子曰：汝器也。曰：何器yěyuēhúliǎnyě也？曰：瑚琏也。huòyuēyōngyěrénérbúnìngzǐyuēyānyòngnìngyùrényǐ或曰：雍也，仁而不佞。子曰：焉用佞。御人以kǒugěilǚzēngyúrénbùzhīqírényānyòngnìng口给，屡憎于人。不知其仁。焉用佞。zǐshǐqīdiāokāishìduìyuēwúsīzhīwèinéngxìnzǐyuè子使漆雕开仕，对曰：吾斯之未能信。子悦。zǐyuēdàobùxíngchéngfúfúyúhǎicóngwǒzhěqíyóuyú子曰：道不行，乘zǐlùwénzhīxǐzǐyuē桴，浮于海，从我者其由欤？yóuyěhàoyǒngguòwǒwúsuǒqǔcái子路闻之，喜。子曰：由也，好勇过我，无所取材。-15-mèngwǔbówènzǐlùrénhūzǐyuēbùzhīyěyòuwènzǐ孟武伯问:子路仁乎？子曰：不知也。又问。子yuēyóuyěqiānshèngzhīguókěshǐzhìqífùyěbùzhīqírényě曰：由也，千乘之国，可使治其赋也；不知其仁也。qiúyěhérúzǐyuēqiúyěqiānshìzhīyìbǎishèngzhījiākě求也何如？子曰：求也，千室之邑，百乘之家，可shǐwéizhīzǎiyěbùzhīqírényěchìyěhérúzǐyuēchìyě使为之宰也；不知其仁也。赤也何如？子曰：赤也，shùdàilìyúcháokěshǐyǔbīnkèyányěbùzhīqírényě束带立于朝，可使与宾客言也；不知其仁也。zǐwèizǐgòngyuērǔyǔhuíyěshúyùduìyuēcìyěhé子谓子贡曰：汝与回也孰愈？对曰：赐也，何gǎnwànghuíhuíyěwényīyǐzhīshícìyěwényīyǐzhīèr敢望回。回也，闻一以知十；赐也，闻一以知二。zǐyuēfúrúyěwúyǔrǔfúrúyě子曰：弗如也，吾与汝弗如也。zǎiyǔzhòuqǐnzǐyuēxiǔmùbùkědiāoyěfèntǔzhīqiáng宰予昼寝。子曰：朽木不可雕也；粪土之墙，bùkěwūyěyúyǔyǔhézhūzǐyuēshǐwúyúrényětīngqí不可杇也，于予与何诛。子曰：始吾于人也，听其yánérxìnqíxíngjīnwúyúrényětīngqíyánérguānqíxíng言而信其行；今吾于人也，听其言而观其行，yúyǔyǔgǎishì于予与改是。zǐyuēwúwèijiàngāngzhěhuòduìyuēshēnchéngzǐyuēchéngyě子曰：吾未见刚者，或对曰：申枨。子曰：枨也yùyāndégāng欲，焉得刚。-16-zǐgòngyuēwǒbúyùrénzhījiāzhūwǒyěwúyìyùwújiā子贡曰：我不欲人之加诸我也，吾亦欲无加zhūrénzǐyuēcìyěfēiěrsuǒjíyě诸人。子曰：赐也，非尔所及也。zǐgòngyuēfūzǐzhīwénzhāngkědéérwényěfūzǐzhīyán子贡曰：夫子之文章，可得而闻也；夫子之言xìngyǔtiāndàobùkědéérwényě性与天道，不可得而闻也。zǐlùyǒuwénwèizhīnéngxíngwéikǒngyòuwén子路有闻，未之能行，唯恐有闻。zǐgòngwènyuēkǒngwénzǐhéyǐwèizhīwényězǐyuēmǐn子贡问曰：孔文子，何以谓之文也？子曰：敏érhàoxuébùchǐxiàwènshìyǐwèizhīwényě而好学，不耻下问，是以谓之文也。zǐwèizǐchǎnyǒujūnzǐzhīdàosìyānqíxíngjǐyěgōng子谓子产，有君子之道四焉：其行己也恭，qíshìshàngyějìngqíyǎngmínyěhuìqíshǐmínyěyì其事上也敬，其养民也惠，其使民也义。zǐyuēyànpíngzhòngshànyǔrénjiāojiǔérjìngzhī子曰：晏平仲，善与人交，久而敬之。zǐyuēzāngwénzhòngjūcàishānjiézǎozhuóhérúqízhìyě子曰：臧文仲居蔡，山节藻梲，何如其知也。-17-zǐzhāngwènyuēlìngyǐnzǐwénsānshìwéilìngyǐnwúxǐsèsānyǐ子张问曰：令尹子文，三仕为令尹，无喜色，三已zhīwúyùnsèjiùlìngyǐnzhīzhèngbìyǐgàoxīnlìngyǐnhérú之，无愠色；旧令尹之政，必以告新令尹，何如？zǐyuēzhōngyǐyuērényǐhūyuēwèizhīyāndéréncuīzǐshì子曰：忠矣。曰：仁矣乎？曰：未知，焉得仁。崔子弒qíjūnchénwénzǐyǒumǎshíshèngqìérwéizhīzhìyútābāng齐君，陈文子有马十乘，弃而违之，至于他邦，zéyuēyóuwúdàfucuīzǐyěwéizhīzhīyībāngzéyòuyuē则曰：犹吾大夫崔子也。违之，之一邦，则又曰：yóuwúdàfucuīzǐyěwéizhīhérúzǐyuēqīngyǐyuērén犹吾大夫崔子也。违之，何如？子曰：清矣。曰：仁yǐhūyuēwèizhīyāndérén矣乎？曰：未知，焉得仁。jìwénzǐsānsīérhòuxíngzǐwénzhīyuēzàisīkěyǐ季文子三思而后行，子闻之，曰：再,斯可矣。zǐyuēnìngwǔzǐbāngyǒudàozézhìbāngwúdàozéyúqízhì子曰：宁武子，邦有道则智，邦无道则愚；其知kějíyěqíyúbùkějíyě可及也，其愚不可及也。zǐzàichényuēguīyúguīyúwúdǎngzhīxiǎozǐkuángjiǎn子在陈，曰：归欤归欤！吾党之小子狂fěiránchéngzhāngbùzhīsuǒyǐcáizhī简，斐然成zǐyuē章，不知所以裁之。bóyíshūqíbúniànjiùèyuànshìyòngxī子曰：伯夷、叔齐，不念旧恶，怨是用希。-18-zǐyuēshúwèiwēishēnggāozhíhuòqǐxiānyānqǐzhūqílínér子曰：孰谓微生高直，或乞酰焉，乞诸其邻而yǔzhī与之。zǐyuēqiǎoyánlìngsèzúgōngzuǒqiūmíngchǐzhīqiūyìchǐ子曰：巧言、令色、足恭，左丘明耻之，丘亦耻zhīnìyuànéryǒuqírénzuǒqiūmíngchǐzhīqiūyìchǐzhī之；匿怨而友其人，左丘明耻之，丘亦耻之。yányuānjìlùshìzǐyuēhégèyáněrzhìzǐlùyuēyuàn颜渊、季路侍。子曰：盍各言尔志。子路曰：愿chēmǎyìqīngqiúyǔpéngyǒugòngbìzhīérwúhànyányuānyuēyuàn车马衣轻裘，与朋友共，敝之而无憾。颜渊曰：愿wúfáshànwúshīláozǐlùyuēyuànwénzǐzhīzhìzǐyuēlǎo无伐善，无施劳。子路曰：愿闻子之志。子曰：老zhěānzhīpéngyǒuxìnzhīshàozhěhuáizhī者安之，朋友信之，少者怀之。zǐyuēyǐyǐhūwúwèijiànnéngjiànqíguòérnèizìsòngzhě子曰:已矣乎!吾未见能yě见其过,而内自讼者也。zǐyuēshíshìzhīyìbìyǒuzhōngxìnrúqiūzhěyānbùrúqiū子曰：十室之邑，必有忠zhīhàoxuéyě信如丘者焉，不如丘之好学也。-19-第六章zǐyuēyōngyěkě论语雍也篇shǐnánmiàn子曰：雍也可使南面。zhònggōngwènzǐsāngbózǐzǐyuēkěyějiǎnzhònggōngyuējū仲弓问子桑伯子。子曰：可也，简。仲弓曰：居jìngérxíngjiǎnyǐlínqímínbúyìkěhūjūjiǎnérxíngjiǎn敬而行简，以临其民，不亦可乎。居简而行简，wúnǎitàijiǎnhūzǐyuēyōngzhīyánrán无乃大简乎。子曰：雍之言然。āigōngwèndìzǐshúwéihàoxuékǒngzǐduìyuēyǒuyánhuízhě哀公问：弟子孰为好学？孔子对曰：有颜回者hàoxuébùqiānnùbúèrguòbúxìngduǎnmìngsǐyǐjīnyězéwū好学,不迁怒,不贰过,不幸短命死矣:今也则亡,wèiwénhàoxuézhěyě未闻好学者也。zǐhuáshǐyúqírǎnzǐwéiqímǔqǐngsùzǐyuēyǔzhīfǔ子华使于齐，冉子为其母请粟。子曰：与之釜。qǐngyìyuēyǔzhīyǔrǎnzǐyǔzhīsùwǔbǐngzǐyuēchìzhī请益，曰：与之庾。冉子与之粟五秉。子曰：赤之shìqíyěchéngféimǎyìqīngqiúwúwénzhīyějūnzǐzhōujíbú适齐也，乘肥马，衣轻裘；吾闻之也，君子周急不jìfù继富。yuánsīwéizhīzǎiyǔzhīsùjiǔbǎicízǐyuēwúyǐyǔ原思为之宰，与之粟九百，辞。子曰：毋，以与ěrlínlǐxiāngdǎnghū尔邻里乡党乎。-20-zǐwèizhònggōngyuēlíniúzhīzǐxīngqiějiǎosuīyùwùyòng子谓仲弓曰：犁牛之子，骍且角，虽欲勿用，shānchuānqíshězhū山川zǐ其舍诸。yuēhuíyěqíxīnsānyuèbùwéirénqíyúzérìyuè子曰：回也，其心三月不违仁，其余，则日月zhìyānéryǐyǐ至焉而已矣。jìkāngzǐwènzhòngyóukěshǐcóngzhèngyěyúzǐyuēyóuyě季康子问：仲由可使从政也欤？子曰：由也guǒyúcóngzhènghūhéyǒuyuēcìyěkěshǐcóngzhèngyěyúyuē果，于从政乎何有？曰：赐也可使从政也欤？曰：cìyědáyúcóngzhènghūhéyǒuyuēqiúyěkěshǐcóngzhèngyěyú赐也达,于从政乎何有?曰:求也可使从政也欤?yuēqiúyěyìyúcóngzhènghūhéyǒu曰：求也艺，于从jìshìshǐmǐnzǐ政qiānwéi乎何有。bìzǎimǐnzǐqiānyuēshànwèiwǒcí季氏使闵子骞为费宰。闵子骞曰：善为我辞yānrúyǒufùwǒzhězéwúbìzàiwènshàngyǐ焉。如有复我者，则吾必在汶上矣。bóniúyǒujízǐwènzhīzìyǒuzhíqíshǒuyuēwángzhīmìngyǐ伯牛有疾，子问之，自牖执其手，曰：亡之命矣fúsīrényěéryǒusījíyěsīrényěéryǒusījíyě夫。斯人也而有斯疾也，斯人也而有斯疾也。zǐyuēxiánzāihuíyěyìdānshíyìpiáoyǐnzàilòuxiàng子曰：贤哉，回也。一箪食，一瓢饮，在陋巷，rénbùkānqíyōuhuíyěbùgǎiqílèxiánzāihuíyě人不堪其忧。回也不改其乐。贤哉，回也。-21-rǎnqiúyuēfēibùyuèzǐzhīdàolìbùzúyězǐyuēlì冉求曰：非不悦子之道，力不足也。子曰：力bùzúzhězhōngdàoérfèijīnrǔhuà不足者，中道而废，今汝画。zǐwèizǐxiàyuērǔwéijūnzǐrúwúwéixiǎorénrú子谓子夏曰：汝为君子儒，无为小人儒。zǐyóuwéiwǔchéngzǎizǐyuērǔdérényāněrhūyuēyǒu子游为武城宰。子曰：汝得人焉耳乎？曰：有tántáimièmíngzhěxíngbùyóujìngfēigōngshìwèichángzhìyúyǎnzhī澹台灭明者，行不由径，非公事未尝至于偃之shìyě室也。zǐyuēmèngzhīfǎnbùfábēnérdiànjiāngrùméncèqímǎ子曰：孟之反不伐，奔而殿，将入门，策其马yuēfēigǎnhòuyěmǎbújìnyě曰，非敢后也，马不进也。zǐyuēbùyǒuzhùtuózhīnìngéryǒusòngzhāozhīměinánhūmiǎn子曰：不有祝鮀之佞，而有宋朝之美，难乎免yújīnzhīshìyǐ于今之世矣。zǐyuēshuínéngchūbùyóuhùhémòyóusīdàoyě子曰：谁能出不由户，何莫由斯道也。zǐyuēzhìshèngwénzéyěwénshèngzhìzéshǐwénzhìbīnbīn子曰：质胜文则野，文胜质则史，文质彬彬，ránhòujūnzǐ然后君子。zǐyuērénzhīshēngyězhíwǎngzhīshēngyěxìngérmiǎn子曰：人之生也直，罔之生也幸而免。-22-zǐyuēzhīzhīzhěbùrúhàozhīzhěhàozhīzhěbùrúlè子曰：知之者，不如好之者；好之者，不如乐zhīzhě之者。zǐyuēzhōngrényǐshàngkěyǐyǔshàngyězhōngrényǐxiàbù子曰：中人以上，可以语上也；中人以下，不kěyǐyǔshàngyě可以语上也。fánchíwènzhìzǐyuēwùmínzhīyìjìngguǐshénéryuǎnzhī樊迟问知。子曰：务民之义，敬鬼神而远之，kěwèizhìyǐwènrényuērénzhěxiānnánérhòuhuòkěwèirényǐ可谓知矣。问仁，曰：仁者先难而后获，可谓仁矣。zǐyuēzhìzhělèshuǐrénzhělèshānzhìzhědòngrénzhějìng子曰：智者乐水，仁者乐山；智者动，仁者静；zhìzhělèrénzhěshòu智者乐，仁者寿。zǐyuēqíyíbiànzhìyúlǔlǔyíbiànzhìyúdào子曰：齐一变至于鲁，鲁一变至于道zǐyuēgūbùgūgūzāigūzāi。子曰：觚不觚，觚哉，觚哉。zǎiwǒwènyuērénzhěsuīgàozhīyuējǐngyǒurényānqícóngzhī宰我问曰：仁者虽告之曰，井有人焉，其从之yězǐyuēhéwéiqírányějūnzǐkěshìyěbùkěxiànyě也？子曰：何为其然也。君子可逝也，不可陷也；kěqīyěbùkěwǎngyě可欺也，不可罔也。-23-zǐyuējūnzǐbóxuéyúwényuēzhīyǐlǐyìkěyǐfúpàn子曰：君子博学于文，约之以礼，亦可以弗畔yǐfú矣夫。zǐjiànnánzǐzǐlùbúyuèfūzǐshǐzhīyuēyǔsuǒfǒuzhě子见南子，子路不悦。夫子矢之曰：予所否者，tiānyànzhītiānyànzhī天厌之、天厌之。zǐyuēzhōngyōngzhīwéidéyěqízhìyǐhūmínxiǎnjiǔyǐ子曰：中庸之为德也，其至矣乎。民鲜久矣。zǐgòngyuērúyǒubóshīyúmínérnéngjìzhònghérúkěwèi子贡曰：如有博施于民，而能济众，何如？可谓rénhūzǐyuēhéshìyúrénbìyěshènghūyáoshùnqíyóubìngzhū仁乎？子曰：何事于仁，必也圣乎，尧舜其犹病诸。fúrénzhějǐyùlìérlìrénjǐyùdáérdárénnéngjìnqǔ夫仁者，己欲立而立人，己欲达而达人，能近取pìkěwèirénzhīfāngyěyǐ譬，可谓仁之方也已。-24-第七章zǐyuēshùérbúzuò论语述而篇hàogǔqièbǐyúwǒlǎopéngxìnér子曰：述而不作，信而好古，窃比于我老彭。zǐyuēmòérzhìzhīxuéérbúyànhuìrénbújuànhéyǒuyú子曰：默而识之，学而不厌，诲人不倦，何有于wǒzāi我哉。zǐyuēdézhībùxiūxuézhībùjiǎngwényìbùnéngxǐbúshàn子曰：德之不修，学之不讲，闻义不能徙，不善bùnénggǎishìwúyōuyě不能改，是吾忧也。zǐzhīyànjūshēnshēnrúyěyāoyāorúyě子之燕居，申申如也，夭夭如也。zǐyuēshènyǐwúshuāiyějiǔyǐwúbúfùmèngjiànzhōugōng子曰：甚矣吾衰也！久矣吾不复梦见周公。zǐyuēzhìyúdàojùyúdéyīyúrényóuyúyì子曰：志于道，据于德，依于仁，游于艺。zǐyuēzìxíngshùxiūyǐshàngwúwèichángwúhuìyān子曰：自行束修以上，吾未尝无诲焉。zǐyuēbúfènbùqǐbùfěibùfājǔyīyúbùyǐsānyú子曰：不愤不启，不悱不发，举一隅不以三隅fǎnzébúfùyě反，则不复也。zǐshíyúyǒusāngzhězhīcèwèichángbǎoyě子食于有丧者之侧，未尝饱也。zǐyúshìrìkūzébùgē子于是日哭，则不歌。-25-zǐwèiyányuānyuēyòngzhīzéxíngshězhīzécángwéiwǒyǔěr子谓颜渊曰：用之则行，舍之则藏，惟我与尔yǒushìfúzǐlùyuēzǐxíngsānjūnzéshuíyǔzǐyuēbàohǔpíng有是夫。子路曰：子行三军则谁与？子曰：暴虎冯hésǐérwúhuǐzhěwúbùyǔyěbìyělínshìérjùhàomóu河，死而无悔者，吾不与也。必也临事而惧，好谋érchéngzhěyě而成zǐ者也。yuēfùérkěqiúyěsuīzhíbiānzhīshìwúyìwéizhī子曰：富而可求也，虽执鞭之士，吾亦为之。rúbùkěqiúcóngwúsuǒhào如不可求，从吾所好。zǐzhīsuǒshènzhāizhànjí子之所慎：齐、战、疾。zǐzàiqíwénsháosānyuèbùzhīròuwèiyuēbùtúwéiyuèzhī子在齐闻韶，三月不知肉味。曰：不图为乐之zhìyúsīyě至于斯也。rǎnyǒuyuēfūzǐwèiwèijūnhūzǐgòngyuēnuòwújiāngwèn冉有曰：夫子为卫君乎？子贡曰：诺，吾将问zhīrùyuēbóyíshūqíhérényěyuēgǔzhīxiánrényě之。入，曰：伯夷、叔齐何人也？曰：古之贤人也。yuēyuànhūyuēqiúrénérdérényòuhéyuànchūyuēfūzǐbú曰：怨乎？曰：求仁而得仁，又何怨。出，曰：夫子不wèiyě为也。-26-zǐyuēfànshūshíyǐnshuǐqǔgōngérzhěnzhīlèyìzàiqízhōng子曰:饭疏食饮水,曲肱而枕之,乐亦在其中yǐbùyìérfùqiěguìyúwǒrúfúyún矣。不义而富且贵，于我如浮云。zǐyuējiāwǒshùniánwǔshíyǐxuéyìkěyǐwúdàguòyǐ子曰：加我数年，五、十以学易，可以无大过矣。zǐsuǒyǎyánshīshūzhílǐjiēyǎyányě子所雅言，诗书执礼，皆雅言也。yègōngwènkǒngzǐyúzǐlùzǐlùbúduìzǐyuērǔxībù叶公问孔子于子路。子路不对。子曰：汝奚不yuēqíwéirényěfāfènwàngshílèyǐwàngyōubùzhīlǎozhījiāng曰，其为人也,发愤忘食,乐以忘忧,不知老之将zhìyúněr至云尔。zǐyuēwǒfēishēngérzhīzhīzhěhàogǔmǐnyǐqiúzhīzhěyě子曰:我非生而知之者，好古，敏以求之者也。zǐbùyǔguàilìluànshén子不语：怪、力、乱、神。zǐyuēsānrénxíngbìyǒuwǒshīyānzéqíshànzhěércóngzhī子曰：三人行，必有我师焉。择其善者而从之，qíbúshànzhěérgǎizhī其不善者而改之。zǐyuētiānshēngdéyúyǔhuántuíqírúyǔhé子曰：天生zǐyuēèrsānzǐ德于予，桓魋其如予何。yǐwǒwéiyǐnhūwúwúyǐnhūěrwúwú子曰：二三子以我为隐乎，吾无隐乎尔，吾无xíngérbùyǔèrsānzǐzhěshìqiūyě行而不与二三子者，是丘也。-27-zǐyǐsìjiàowénxíngzhōngxìn子以四教：文、行、忠、信。zǐyuēshèngrénwúbùdéérjiànzhīyǐdéjiànjūnzǐzhě子曰：圣人吾不得而见之矣，得见君子者，sīkěyǐzǐyuēshànrénwúbùdéérjiànzhīyǐdéjiànyǒuhéng斯可矣。子曰：善人吾不得而见之矣，得见有恒zhěsīkěyǐwūérwéiyǒuxūérwéiyíngyuēérwéitàinánhū者斯可矣。亡而为有，虚而为盈，约而为泰，难乎yǒuhéngyǐ有恒矣。zǐdiàoérbùgāngyìbùshèxiǔ子钓而不纲，弋不射宿。zǐyuēgàiyǒubùzhīérzuòzhīzhěwǒwúshìyěduōwén子曰：盖有不知而作之者，我无是也；多闻，zéqíshànzhěércóngzhīduōjiànérzhìzhīzhīzhīcìyě择其善者而从之，多见而识之，知之次也。hùxiāngnányǔyántóngzǐjiànménrénhuòzǐyuēyǔqíjìn互乡难与言，童子见，门人惑。子曰：与其进yěbùyǔqítuìyěwéihéshènrénjiéjǐyǐjìnyǔqíjiéyě也，不与其退也。唯何甚。人洁己以进，与其洁也，bùbǎoqíwǎngyě不保其往也。zǐyuērényuǎnhūzāiwǒyùrénsīrénzhìyǐ子曰：仁远乎哉？我欲仁，斯仁至矣。-28-chénsībàiwènzhāogōngzhīlǐhūkǒngzǐyuēzhīlǐkǒngzǐ陈司败问：昭公知礼乎？孔子曰：知礼。孔子tuìyīwūmǎqīérjìnzhīyuēwúwénjūnzǐbùdǎngjūnzǐyì退。揖巫马期而进之曰：吾闻君子不党，君子亦dǎnghūjūnqǔyúwúwéitóngxìngwèizhīwúmèngzǐjūnérzhīlǐ党乎？君取于吴，为同姓，谓之吴孟子。君而知礼，shúbùzhīlǐwūmǎqīyǐgàozǐyuēqiūyěxìnggǒuyǒuguò孰不知礼！巫马期以告。子曰：丘也幸，苟有过，rénbìzhīzhī人必知之。zǐyǔréngēérshànbìshǐfǎnzhīérhòuhèzhī子与人歌而善，必使反之，而后和之。zǐyuēwénmòwúyóurényěgōngxíngjūnzǐzéwúwèizhī子曰：文，莫吾犹人也，躬行君子，则吾未之yǒudé有得。zǐyuēruòshèngyǔrénzéwúqǐgǎnyìwéizhībúyànhuì子曰：若圣与仁，则吾岂敢，抑为之不厌，诲rénbújuànzékěwèiyúněryǐyǐgōngxīhuáyuēzhèngwéidìzǐ人不倦，则可谓云尔已矣。公西华曰：正唯弟子bùnéngxuéyě不能学也。zǐjíbìngzǐlùqǐngdǎozǐyuēyǒuzhūzǐlùduìyuēyǒu子疾病，子路请祷。子曰：有诸？子路对曰：有zhīlěiyuēdǎoěryúshàngxiàshénqízǐyuēqiūzhīdǎojiǔyǐ之，诔曰：祷尔于上下神祇。子曰：丘之祷久矣。zǐyuēshēzébúxùnjiǎnzégùyǔqíbúxùnyěnìnggù子曰：奢则不逊，俭则固；与其不逊也，宁固。-29-zǐyuējūnzǐtǎndàngdàngxiǎorénchángqīqī子曰：君子坦荡荡，小人长戚戚。zǐwēnérlìwēiérbùměnggōngérān子温而厉，威而不猛，恭而安。-30-第八章zǐyuētàibóqíkěwèi论语泰伯篇zhìdéyěyǐyǐsānyǐtiānxiàràng子曰：泰伯其可谓至德也已矣，三以天下让，mínwúdéérchēngyān民无得而称zǐyuēgōngér焉。wúlǐzéláoshènérwúlǐzéxǐyǒngérwú子曰：恭而无礼则劳，慎而无礼则葸，勇而无lǐzéluànzhíérwúlǐzéjiǎojūnzǐdǔyúqīnzémínxīngyú礼则乱，直而无礼则绞。君子笃于亲，则民兴于réngùjiùbùyízémínbùtōu仁。故旧不遗，则民不偷。zēngzǐyǒujízhàoméndìzǐyuēqǐyǔzúqǐyǔshǒushī曾子有疾，召门弟子曰：启予足，启予手。诗yúnzhànzhànjīngjīngrúlínshēnyuānrúlǚbóbīngérjīnérhòu云：战战兢兢，如临深渊，如履薄冰。而今而后，wúzhīmiǎnfúxiǎozǐ吾知免夫，小子。zēngzǐyǒujímèngjìngzǐwènzhīzēngzǐyányuēniǎozhījiāngsǐ曾子有疾，孟敬子问之。曾子言曰：鸟之将死，qímíngyěāirénzhījiāngsǐqíyányěshànjūnzǐsuǒguìhūdào其鸣也哀。人之将死，其言也善。君子所贵乎道zhěsāndòngróngmàosīyuǎnbàomànyǐzhèngyánsèsījìnxìnyǐ者三：动容貌，斯远暴慢矣；正颜色，斯近信矣；chūcíqìsīyuǎnbǐbèiyǐbiāndòuzhīshìzéyǒusīcún出辞气，斯远鄙倍矣。笾豆之事，则有司存。-31-zēngzǐyuēyǐnéngwènyúbùnéngyǐduōwènyúguǎyǒuruòwú曾子曰：以能问于不能；以多问于寡；有若无，shíruòxūfànérbùjiàoxīzhěwúyǒuchángcóngshìyúsīyǐ实若虚，犯而不校；昔者吾友尝从事于斯矣。zēngzǐyuēkěyǐtuōliùchǐzhīgūkěyǐjìbǎilǐzhīmìng曾子曰：可以托六尺之孤，可以寄百里之命，líndàjiéérbùkěduóyějūnzǐrényújūnzǐrényě临大节，而不可夺也；君子人欤？君子人也。zēngzǐyuēshìbùkěyǐbùhóngyìrènzhòngérdàoyuǎnrényǐ曾子曰：士不可以不弘毅，任重而道远，仁以wéijǐrènbùyìzhònghūsǐérhòuyǐbùyìyuǎnhū为己任，不亦重乎。死而后已，不亦远乎。zǐyuēxīngyúshīlìyúlǐchéngyúyuè子曰：兴于诗，立于礼，成于乐。zǐyuēmínkěshǐyóuzhībùkěshǐzhīzhī子曰：民可使由之，不可使知之。zǐyuēhàoyǒngjípínluànyěrénérbùrénjízhīyǐshèn子曰：好勇疾贫，乱也；人而不仁，疾之已甚，luànyě乱也。zǐyuērúyǒuzhōugōngzhīcáizhīměishǐjiāoqiělìnqíyúbù子曰：如有周公之才之美，使骄且吝，其余不zúguānyěyǐ足观也已。zǐyuēsānniánxuébúzhìyúgǔbúyìdéyě子曰：三年学，不至于谷，不易得也。-32-zǐyuēdǔxìnhàoxuéshǒusǐshàndàowēibāngbúrùluànbāng子曰：笃信好学，守死善道。危邦不入，乱邦bùjūtiānxiàyǒudàozéxiànwúdàozéyǐnbāngyǒudàopínqiějiàn不居。天下有道则现，无道则隐；邦有道，贫且贱yānchǐyěbāngwúdàofùqiěguìyānchǐyě焉，耻也；邦无道，富且贵焉，耻也。zǐyuēbúzàiqíwèibùmóuqízhèng子曰：不在其位，不谋其政。zǐyuēshīzhìzhīshǐguānjūzhīluànyángyánghūyíngěrzāi子曰：师挚之始，关雎之乱，洋洋乎盈耳哉。zǐyuēkuángérbùzhítóngérbúyuànkōngkōngérbúxìnwúbù子曰：狂而不直，侗而不愿，悾悾而不信，吾不zhīzhīyǐ知之矣。zǐyuēxuérúbùjíyóukǒngshīzhī子曰：学如不及，犹恐失之。zǐyuēwēiwēihūshùnyǔzhīyǒutiānxiàyěérbúyǔyān子曰：巍巍乎，舜禹之有天下也，而不与焉。zǐyuēdàzāiyáozhīwéijūnyěwēiwēihūwéitiānwéidà子曰：大哉！尧之为君也。巍巍乎，唯天为大，wéiyáozézhīdàngdànghūmínwúnéngmíngyānwēiwēihūqíyǒuchéng唯尧则之；荡荡乎，民无能名焉；巍巍乎，其有成gōngyěhuànhūqíyǒuwénzhāng功也，焕乎其有文章。-33-shùnyǒuchénwǔrénértiānxiàzhìwǔwángyuēyǔyǒuluànchénshí舜有臣五人，而天下治。武王曰：予有乱臣十rénkǒngzǐyuēcáinánbùqíránhūtángyúzhījìyúsīwéishèng人。孔子曰：才难，不其然乎。唐虞之际，于斯为盛，yǒufùrényānjiǔrénéryǐsānfēntiānxiàyǒuqíèryǐfúshì有妇人焉，九人而已；三分天下有其二，以服事yīnzhōuzhīdéqíkěwèizhìdéyěyǐyǐ殷，周之德，其可谓至德也已矣。zǐyuēyǔwúwújiànrányǐfěiyǐnshíérzhìxiàohūguǐshén子曰：禹，吾无间然矣。菲饮食而致孝乎鬼神，èyīfuérzhìměihūfúmiǎnbēigōngshìérjìnlìhūgōuxù恶衣服而致美乎黻冕，卑宫室而尽力乎沟洫；yǔwúwújiànrányǐ禹，吾无间然矣。-34-第九章zǐhǎnyánlì论语子罕篇yǔmìngyǔrén子罕言利与命与仁。dáxiàngdǎngrényuēdàzāikǒngzǐbóxuéérwúsuǒchéngmíng达巷党人曰：大哉孔子。博学而无所成名。zǐwénzhīwèiméndìzǐyuēwúhézhízhíyùhūzhíshèhū子闻之，谓门弟子曰：吾何执？执御乎、执射乎，wúzhíyùyǐ吾执御矣。zǐyuēmámiǎnlǐyějīnyěchúnjiǎnwúcóngzhòngbàixiàlǐ子曰：麻冕，礼也。今也纯，俭，吾从众；拜下礼yějīnbàihūshàngtàiyěsuīwéizhòngwúcóngxià也。今拜乎上，泰也。虽违众，吾从下。zǐjuésìwúyìwúbìwúgùwúwǒ子绝四：毋意，毋必，毋固，毋我。zǐwèiyúkuāngyuēwénwángjìmòwénbúzàizīhū子畏于匡，曰：文王既没，文不在兹乎。tiānzhījiāngsàngsīwényěhòusǐzhěbùdéyùyúsīwényě天之将丧斯文也，后死者不得与于斯文也；tiānzhīwèisàngsīwényěkuāngrénqírúyǔhé天之未丧斯文也，匡人其如予何。-35-tàizǎiwènyúzǐgòngyuēfūzǐshèngzhěyúhéqíduōnéngyě太宰问于子贡曰:夫子圣者欤?何其多能也。zǐgòngyuēgùtiānzòngzhījiāngshèngyòuduōnéngyězǐwénzhīyuē子贡曰：固天纵之将圣，又多能也。子闻之曰：tàizǎizhīwǒhūwúshàoyějiàngùduōnéngbǐshìjūnzǐduōhū太宰知我乎。吾少也贱，故多能鄙事。君子多乎zāibùduōyě哉？不多也。láoyuēzǐyúnwúbúshìgùyì牢曰：子云，吾不试，故艺。zǐyuēwúyǒuzhīhūzāiwúzhīyěyǒubǐfūwènyúwǒ子曰：吾有知乎哉？无知也。有鄙夫问于我，kōngkōngrúyěwǒkòuqíliǎngduānérjiéyān空空如也。我叩其两端而竭焉。zǐyuēfèngniǎobúzhìhébùchūtúwúyǐyǐfú子曰：凤鸟不至，河不出图，吾已矣夫。zǐjiànzīcūizhěmiǎnyīshangzhěyǔgǔzhějiànzhīsuīshào子见齐衰者，冕衣裳者，与瞽者。见之，虽少bìzuòguòzhībìqū必作，过之必趋。yányuānkuìrántànyuēyǎngzhīmígāozuānzhīmíjiānzhānzhī颜渊喟然叹曰：仰之弥高，钻之弥坚，瞻之zàiqiánhūyānzàihòufūzǐxúnxúnránshànyòurénbówǒyǐwén在前，忽焉在后。夫子循循然善诱人。博我以文，yuēwǒyǐlǐyùbàbùnéngjìjiéwúcáirúyǒusuǒlìzhuóěr约我以礼。欲罢不能，既竭吾才，如有所立卓尔。suīyùcóngzhīmòyóuyěyǐ虽欲从之，末由也已。-36-zǐjíbìngzǐlùshǐménrénwéichénbìngjiānyuējiǔyǐzāi子疾病，子路使门人为臣。病间，曰：久矣哉，yóuzhīxíngzhàyěwúchénérwéiyǒuchénwúshuíqīqītiānhū由之行诈也，无臣而为有臣。吾谁欺。欺天乎。qiěyǔyǔqísǐyúchénzhīshǒuyěwúnìngsǐyúèrsānzǐzhī且予与其死于臣之手也，无宁死于二三子之shǒuhūqiěyǔzòngbùdédàzàngyǔsǐyúdàolùhū手乎？且予纵不得大葬，予死于道路乎？zǐgòngyuēyǒuměiyùyúsīyùndúércángzhūqiúshàngǔér子贡曰：有美玉于斯，韫犊而藏诸。求善贾而gūzhūzǐyuēgūzhīzāigūzhīzāiwǒdàigǔzhěyě沽诸。子曰：沽之哉，沽之哉，我待贾者也。zǐyùjūjiǔyíhuòyuēlòurúzhīhézǐyuējūnzǐjū子欲居九夷，或曰：陋，如之何？子曰：君子居zhīhélòuzhīyǒu之，何陋之有！zǐyuēwúzìwèifǎnlǔránhòuyuèzhèngyǎsònggèdéqísuǒ子曰：吾自卫反鲁，然后乐正，雅颂各得其所。zǐyuēchūzéshìgōngqīngrùzéshìfùxiōngsāngshìbùgǎnbù子曰：出则事公卿，入则事父兄，丧事不敢不miǎnbúwéijiǔkùnhéyǒuyúwǒzāi勉，不为酒困，何有于我哉。zǐzàichuānshàngyuēshìzhěrúsīfúbùshězhòuyè子在川上，曰：逝者如斯夫！不舍昼夜。zǐyuēwúwèijiànhàodérúhàosèzhěyě子曰：吾未见好德如好色者也。-37-zǐyuēpìrúwéishānwèichéngyìkuìzhǐwúzhǐyěpìrú子曰：譬如为山，未成一篑，止，吾止也；譬如píngdìsuīfùyìkuìjìnwúwǎngyě平地，虽覆一篑，进，吾往也。zǐyuēyùzhīérbùduòzhěqíhuíyěyú子曰：语之而不惰者，其回也欤。zǐwèiyányuānyuēxīhūwújiànqíjìnyěwèijiànqízhǐyě子谓颜渊曰：惜乎。吾见其进也，未见其止也。zǐyuēmiáoérbúxiùzhěyǒuyǐfúxiùérbùshízhěyǒuyǐ子曰：苗而不秀者有矣夫，秀而不实者有矣fú夫。zǐyuēhòushēngkěwèiyānzhīláizhězhībùrújīnyěsìshí子曰：后生可畏，焉知来者之不如今也；四十wǔshíérwúwényānsīyìbùzúwèiyěyǐ五十而无闻焉，斯亦不足畏也已。zǐyuēfǎyǔzhīyánnéngwúcónghūgǎizhīwéiguìxùnyǔzhī子曰：法语之言，能无从乎，改之为贵；巽与之yánnéngwúyuèhūyìzhīwéiguìyuèérbùyìcóngérbùgǎi言，能无悦乎，绎之为贵；悦而不绎，从而不改，wúmòrúzhīhéyěyǐyǐ吾末如之何也已矣。zǐyuēzhǔzhōngxìnwúyǒubùrújǐzhěguòzéwùdàngǎi子曰：主忠信，毋友不如己者，过则勿惮改。zǐyuēsānjūnkěduóshuàiyěpǐfūbùkěduózhìyě子曰：三军可夺帅也，匹夫不可夺志也。-38-zǐyuēyìbìyùnpáoyǔyìhúhézhělìérbùchǐzhě子曰：衣敝缊袍，与衣狐貉者立，而不耻者，qíyóuyěyǔbúzhìbùqiúhéyòngbùzāngzǐlùzhōngshēnsòngzhī其由也与。不忮不求，何用不臧。子路终身诵之。zǐyuēshìdàoyěhézúyǐzāng子曰：是道也，何足以臧。zǐyuēsuìhánránhòuzhīsōngbǎizhīhòudiāoyě子曰：岁寒，然后知松柏之后凋也。zǐyuēzhìzhěbúhuòrénzhěbùyōuyǒngzhěbújù子曰：智者不惑，仁者不忧，勇者不惧。zǐyuēkěyǔgòngxuéwèikěyǔshìdàokěyǔshìdàowèikě子曰：可与共学，未可与适道；可与适道，未可yǔlìkěyǔlìwèikěyǔquán与立；可与立，未可与权。tángdìzhīhuāpiānqífǎnérqǐbùěrsīshìshìyuǎnér唐棣之花，偏其反而。岂不尔思，室是远而。zǐyuēwèizhīsīyěfúhéyuǎnzhīyǒu子曰：未之思也，夫何远之有。-39-第十章kǒngzǐyúxiāngdǎngxúnxún论语乡党篇rúyěsìbùnéngyánzhěqízàizōng孔子于乡党，恂恂如也，似不能言者。其在宗miàocháotíngbiànbiànyánwéijǐněr庙朝廷，便便言，唯谨尔。cháoyǔxiàdàfūyánkǎnkǎnrúyěyǔshàngdàfūyányínyín朝，与下大夫言，侃侃如也；与上大夫言，誾誾rúyějūnzàicùjírúyěyǔyǔrúyě如也。君在，踧踖如也，与与如也。jūnzhàoshǐbìnsèbórúyězújuérúyěyīsuǒyǔlì君召使摈，色勃如也，足躩如也；揖所与立，zuǒyòushǒuyīqiánhòuchānrúyěqūjìnyìrúyěbīntuìbì左右手，衣前后，襜如也；趋进，翼如也；宾退，必fùmìngyuēbīnbúgùyǐ复命，曰：宾不顾矣。rùgōngménjūgōngrúyěrúbùrónglìbùzhōngménhángbù入公门，鞠躬如也，如不容。立不中门，行不lǚyùguòwèisèbórúyězújuérúyěqíyánsìbùzúzhě履阈。过位，色勃如也，足躩如也，其言似不足者。shèqíshēngtángjūgōngrúyěbǐngqìsìbùxīzhěchūjiàngyī摄齐升堂，鞠躬如也，屏气似不息者。出，降一děngchěngyánsèyíyírúyěmòjiēqūjìnyìrúyěfùqí等，逞颜色，怡怡如也。没阶，趋进，翼如也。复其wèicùjírúyě位，踧踖如也。-40-zhíguījūgōngrúyěrúbùshèngshàngrúyīxiàrúshòu执圭，鞠躬如也，如不胜。上如揖，下如授，bórúzhànsèzúsùsùrúyǒuxúnxiǎnglǐyǒuróngsèsīdí勃如战色，足蹜蹜如胡循。享礼，有容色。私覿，yúyúrúyě愉愉如也。jūnzǐbùyǐgànzōushìhóngzǐbùyǐwéixièfúdāngshǔ君子不以绀緅饰，红紫不以为亵服。当暑，zhěnzhǐxìbìbiǎoérchūzhīzīyīgāoqiúsùyīníqiúhuángyī袗絺绤，必表而出之。缁衣羔裘，素衣麑裘，黄衣húqiúxièqiúchángduǎnyòumèibìyǒuqǐnyīchángyìshēnyòubàn狐裘。亵裘长，短右袂。必有寝衣，长一身有半。húhézhīhòuyǐjūqùsāngwúsuǒbùpèifēiwéishangbìshāizhī狐貉之厚以居。去丧，无所不佩。非帷裳，必杀之。gāoqiúxuánguànbùyǐdiàojíyuèbìcháofúércháo羔裘玄冠，不以吊。吉月，必朝服而朝。shíbúyànjīngkuàibúyànxìshíyìérhéyúněiérròubài食不厌精，脍不厌细。食饐而餲，鱼馁而肉败bùshísèèbùshíxiùèbùshíshīrènbùshíbùshíbùshí不食，色恶不食，嗅恶不食，失饪不食，不时不食。gēbúzhèngbùshíbùdéqíjiàngbùshíròusuīduōbúshǐshèngshí割不正不食，不得其酱不食。肉虽多，不使胜食qìwéijiǔwúliàngbùjíluàngūjiǔshìpúbùshíbúchèjiāngshí气。惟酒无量，不及乱。沽酒市脯不食。不撤姜食，bùduōshí不多食。-41-jìyúgōngbúsùròujìròubùchūsānrìchūsānrìbù祭于公，不宿肉，祭肉不出三日，出三日，不shízhīyǐ食之矣。shíbùyǔqǐnbùyán食不语，寝不言。suīshūshícàigēngguājìbìzhāirúyě虽蔬食菜羹瓜，祭，必齐如也。xíbúzhèngbùzuò席不正，不坐。xiāngrényǐnjiǔzhàngzhěchūsīchūyǐ乡人饮酒，杖者出，斯出矣。xiāngrénnuócháofúérlìyúzuòjiē乡人傩，朝服而立于阼阶。wènrényútābāngzàibàiérsòngzhī问人于他邦，再拜而送之。kāngzǐkuìyàobàiérshòuzhīyuēqiūwèidábùgǎncháng康子馈药，拜而受之，曰：丘未达，不敢尝。jiùfénzǐtuìcháoyuēshāngrénhūbúwènmǎ厩焚。子退朝，曰：伤人乎？不问马。jūncìshíbìzhèngxíxiānchángzhījūncìxīngbìshúérjiàn君赐食，必正席先尝之。君赐腥，必熟而荐zhījūncìshēngbìxùzhīshìshíyújūnjūnjìxiānfàn之。君赐生，必畜之。侍食于君，君祭，先饭。jíjūnshìzhīdōngshǒujiācháofútuōshēn疾，君视之，东首，加朝服，拖绅。jūnmìngzhàobúsìjiàxíngyǐ君命召，不俟驾行矣。-42-rùtàimiàoměishìwèn入太庙，每事问。péngyǒusǐwúsuǒguīyuēyúwǒbìn朋友死，无所归，曰：于我殡。péngyǒuzhīkuìsuīchēmǎfēijìròubúbài朋友之馈，虽车马，非祭肉，不拜。qǐnbùshījūbúkè寝不尸，居不客。jiànzīcūizhěsuīxiábìbiànjiànmiǎnzhěyǔgǔzhěsuīxièbì见齐缞者，虽狎必变。见冕者与瞽者，虽亵必yǐmàoxiōngfúzhěshìzhīshìfùbǎnzhěyǒushèngzhuànbìbiànsèér以貌。凶服者式之。式负版者。有盛馔，必变色而zuòxùnléifēnglièbìbiàn作。迅雷风烈，必变。shēngchēbìzhènglìzhísuíchēzhōngbúnèigùbújíyán升车，必正立，执绥。车中不内顾，不疾言，búqīnzhǐ不亲指。sèsījǔyǐxiángérhòujíyuēshānliángcízhìshízāishí色斯举矣，翔而后集。曰：山梁雌雉，时哉时zāizǐlùgǒngzhīsānjúérzuò哉。子路拱之，三狊而作。-43-第十一章zǐyuēxiānjìnyúlǐyuè论语先进篇yěrényěhòujìnyúlǐyuèjūn子曰：先进于礼乐，野人也；后进于礼乐，君zǐyěrúyòngzhīzéwúcóngxiānjìn子也。如用之，则吾从先进。zǐyuēcóngwǒyúchéncàizhějiēbùjíményě子曰：从我于陈蔡者，皆不及门也。déxíngyányuānmǐngzǐqiānrǎnbóniúzhònggōngyányǔzǎiwǒ德行：颜渊、闵子骞、冉伯牛、仲弓；言语：宰我、zǐgòngzhèngshìrǎnyǒujìlùwénxuézǐyóuzǐxià子贡；政事：冉有、季路；文学:子游、子夏。zǐyuēhuíyěfēizhùwǒzhěyěyúwúyánwúsuǒbúyuè子曰：回也，非助我者也，于吾言无所不悦。zǐyuēxiàozāimǐngzǐqiānrénbújiànyúqífùmǔkūndìzhī子曰：孝哉闵子骞，人不闲于其父母昆弟之yán言。nánróngsānfùbáiguīkǒngzǐyǐqíxiōngzhīzǐqìzhī南容三复白圭，孔子以其兄之子妻之。jìkāngzǐwèndìzǐshúwéihàoxuékǒngzǐduìyuēyǒuyán季康子问：弟子孰为好学？孔子对曰：有颜huízhěhàoxuébúxìngduǎnmìngsǐyǐjīnyězéwú回者好学，不幸短命死矣，今也则亡。-44-yányuānsǐyánlùqǐngzǐzhīchēyǐwéizhīguǒzǐyuēcáibù颜渊死，颜路请子之车以为之椁。子曰：才不cáiyìgèyánqízǐyělǐyěsǐyǒuguānérwúguǒwúbùtú才，亦各言其子也。鲤也死，有棺而无椁。吾不徒xíngyǐwéizhīguǒyǐwúcóngdàfūzhīhòubùkětúxíngyě行以为之椁。以吾从大夫之后，不可徒行也。yányuānsǐzǐyuēyītiānsàngyǔtiānsàngyǔ颜渊死，子曰：噫，天丧予，天丧予。yányuānsǐzǐkūzhītòngcóngzhěyuēzǐtòngyǐyuēyǒutòng颜渊死，子哭之恸。从者曰：子恸矣。曰：有恸hūfēifúrénzhīwéitòngérshuíwéi乎。非夫人之为恸，而谁为？yányuānsǐménrényùhòuzàngzhīzǐyuēbùkěménrénhòu颜渊死，门人欲厚葬之。子曰：不可。门人厚zàngzhīzǐyuēhuíyěshìyǔyóufùyěyǔbùdéshìyóuzǐ葬之。子曰：回也，视予犹父也，予不得视犹子yěfēiwǒyěfúèrsānzǐyě也，非我也，夫二三子也。jìlùwènshìguǐshénzǐyuēwèinéngshìrényānnéngshìguǐ季路问事鬼神。子曰：未能事人，焉能事鬼。yuēgǎnwènsǐyuēwèizhīshēngyānzhīsǐ曰：敢问死。曰：未知生，焉知死。mǐnzǐshìcèyínyínrúyězǐlùhànghàngrúyěrǎnyǒu闵子侍侧，誾誾如也；子路，行行如也；冉有zǐgòngkǎnkǎnrúyězǐlèyuēruòyóuyěbùdéqísǐrán子贡，侃侃如也。子乐，曰：若由也，不得其死然。-45-lǔrénwéichángfǔmǐnzǐqiānyuēréngjiùguànrúzhīhéhé鲁人为长府。闵子骞曰：仍旧贯，如之何。何bìgǎizuòzǐyuēfúrénbùyányánbìyǒuzhòng必改作。子曰：夫人不言，言必有中。zǐyuēyóuzhīsèxīwéiyúqiūzhīménménrénbújìngzǐ子曰：由之瑟，奚为于丘之门。门人不敬子lùzǐyuēyóuyěshēngtángyǐwèirùyúshìyě路。子曰：由也升堂矣，未入于室也。zǐgòngwènshīyǔshāngyěshúxiánzǐyuēshīyěguòshāngyě子贡问：师与商也孰贤？子曰：师也过，商也bùjíyuēránzéshīyùyǔzǐyuēguòyóubùjí不及。曰：然则师愈与？子曰：过犹不及。jìshìfùyúzhōugōngérqiúyěwéizhījùliǎnérfùyì季氏富于周公，而求也。为之聚敛而附益zhīzǐyuēfēiwútúyěxiǎozǐmínggǔérgōngzhīkěyě之。子曰：非吾徒也，小子鸣鼓而攻之，可也。cháiyěyúshēnyělǔshīyěpìyóuyěyàn柴也愚，参也鲁，师也辟，由也喭。zǐyuēhuíyěqíshùhūlǚkōngcìbúshòumìngérhuòzhí子曰：回也其庶乎，屡空。赐不受命，而货殖yānyìzélǚzhòng焉，亿则屡中。zǐzhāngwènshànrénzhīdàozǐyuēbújiànjìyìbúrùyú子张问善人之道，子曰：不践迹，亦不入于shì室。zǐyuēlùndǔshìyújūnzǐzhěhūsèzhuāngzhěhū子曰：论笃是欤。君子者乎。色庄者乎。-46-zǐlùwènwénsīxíngzhūzǐyuēyǒufùxiōngzàirúzhīhé子路问：闻斯行诸？子曰：有父兄在，如之何qíwénsīxíngzhīrǎnyǒuwènwénsīxíngzhūzǐyuēwénsīxíng其闻斯行之？冉有问：闻斯行诸？子曰：闻斯行zhīgōngxīhuáyuēyóuyěwènwénsīxíngzhūzǐyuēyǒufùxiōngzài之。公西华曰：由也问闻斯行诸，子曰有父兄在；qiúyěwènwénsīxíngzhūzǐyuēwénsīxíngzhīchìyěhuògǎnwèn求也问闻斯行诸，子曰闻斯行之。赤也惑，敢问。zǐyuēqiúyětuìgùjìnzhīyóuyějiānréngùtuìzhī子曰：求也退，故进之；由也兼人，故退之。zǐwèiyúkuāngyányuānhòuzǐyuēwúyǐrǔwéisǐyǐyuē子畏于匡，颜渊后。子曰：吾以汝为死矣。曰：zǐzàihuíhégǎnsǐ子在，回何敢死。jìzǐránwènzhòngyóurǎnqiúkěwèidàchényúzǐyuē季子然问：仲由、冉求，可谓wúyǐzǐwéiyìzhīwèncéngyóuyǔqiú大臣欤？子曰：suǒwèidàchénzhězhīwèn吾以子为异之问，曾由与求之问。所谓大臣者，yǐdàoshìjūnbùkězézhǐjīnyóuyǔqiúyěkěwèijùchényǐ以道事君，不可则止。今由与求也，可谓具臣矣。yuēránzécóngzhīzhěyúzǐyuēshìfùyǔjūnyìbúcóngyě曰：然则从之者欤？子曰：弒父与君，亦不从也。zǐlùshǐzǐgāowéibìzǎizǐyuēzéifúrénzhīzǐzǐlù子路使子羔为费宰。子曰：贼夫人之子。子路yuēyǒumínrényānyǒushèjìyānhébìdúshūránhòuwéixué曰：有民人焉，有社稷焉，何必读书，然后为学。zǐyuēshìgùèfúnìngzhě子曰：是故恶夫佞者。-47-zǐlùzēngxīrǎnyǒugōngxīhuáshìzuòzǐyuēyǐwúyī子路、曾皙、冉有、公西华侍坐。子曰：以吾一rìzhǎnghūěrwúwúyǐyějūzéyuēbúwúzhīyěrúhuòzhī日长乎尔，毋吾以也。居则曰：不吾知也。如或知ěrzéhéyǐzāizǐlùlǜěrérduìyuēqiānshèngzhīguóshèhū尔，则何以哉？子路率尔而对曰：千乘之国，摄乎dàguózhījiānjiāzhīyǐshīlǚyīnzhīyǐjījǐnyóuyěwéizhī大国之间，加之以师旅，因之以饥馑。由也为之，bǐjísānniánkěshǐyǒuyǒngqiězhīfāngyě比及三年，可使有勇，且知方也。-48-第十二章yányuānwènrénzǐyuēkèjǐ论语颜渊篇fùlǐwéirényīrìkèjǐfù颜渊问仁，子曰：克己复礼为仁。一日克己复lǐtiānxiàguīrényānwéirényóujǐéryóurénhūzāiyányuānyuē礼，天下归仁焉。为仁由己，而由人乎哉。颜渊曰：qǐngwènqímùzǐyuēfēilǐwùshìfēilǐwùtīngfēilǐwùyán请问其目。子曰：非礼勿视，非礼勿听，非礼勿言，fēilǐwùdòngyányuānyuēhuísuībùmǐnqǐngshìsīyǔyǐ非礼勿动。颜渊曰：回虽不敏，请事斯语矣。zhònggōngwènrénzǐyuēchūménrújiàndàbīnshǐmínrúchéngdà仲弓问仁，子曰：出门如见大宾，使民如承大jìjǐsuǒbúyùwùshīyúrénzàibāngwúyuànzàijiāwúyuàn祭。己所不欲，勿施于人。在邦无怨，在家无怨。zhònggōngyuēyōngsuībùmǐnqǐngshìsīyǔyǐ仲弓曰：雍虽不敏，请事斯语矣。sīmǎniúwènrénzǐyuērénzhěqíyányěrènyuēqíyán司马牛问仁，子曰：仁者，其言也讱。曰：其言yěrènsīwèizhīrényǐhūzǐyuēwéizhīnányánzhīdéwúrèn也讱，斯谓之仁已乎？子曰：为之难，言之得无讱hū乎。sīmǎniúwènjūnzǐzǐyuējūnzǐbùyōubújùyuēbù司马牛问君子，子曰：君子不忧不惧。曰：不yōubújùsīwèizhījūnzǐyǐhūzǐyuēnèixǐngbújiùfúhé忧不惧，斯谓之君子已乎。子曰：内省不疚，夫何yōuhéjù忧何惧。-49-sīmǎniúyōuyuērénjiēyǒuxiōngdìwǒdúwúzǐxiàyuē司马牛忧曰：人皆有兄弟，我独亡。子夏曰：shāngwénzhīyǐsǐshēngyǒumìngfùguìzàitiānjūnzǐjìngérwúshī商闻之矣，死生有命，富贵在天。君子敬而无失，yǔréngōngéryǒulǐsìhǎizhīnèijiēxiōngdìyějūnzǐhéhuàn与人恭而有礼。四海之内，皆兄弟也。君子何患hūwúxiōngdìyě乎无兄弟也。zǐzhāngwènmíngzǐyuējìnrùnzhīzènfūshòuzhīsùbùxíng子张问明，子曰：浸润之谮，肤受之愬，不行yānkěwèimíngyěyǐyǐjìnrùnzhīzènfūshòuzhīsùbùxíngyān焉，可谓明也已矣。浸润之谮，肤受之愬，不行焉，kěwèiyuǎnyěyǐyǐ可谓远也已矣。zǐgòngwènzhèngzǐyuēzúshízúbīngmínxìnzhīyǐzǐgòng子贡问政，子曰：足食，足兵，民信之矣。子贡yuēbìbùdéyǐérqùyúsīsānzhěhéxiānyuēqùbīngzǐgòng曰：必不得已而去，于斯三者何先?曰：去兵。子贡yuēbìbùdéyǐérqùyúsīèrzhěhéxiānyuēqùshízì曰：必不得已而去，于斯二者何先？曰：去食。自gǔjiēyǒusǐmínwúxìnbúlì古皆有死，民无信不立。jízǐchéngyuējūnzǐzhìéryǐyǐhéyǐwénwéizǐgòng棘子成曰：君子质而已矣，何以文为？子贡yuēxīhūfūzǐzhīshuōjūnzǐyěsìbùjíshéwényóuzhìyě曰：惜乎，夫子之说君子也，驷不及舌。文犹质也，zhìyóuwényěhǔbàozhīkuòyóuquǎnyángzhīkuò质犹文也，虎豹之鞹，犹犬羊之鞹。-50-āigōngwènyúyǒuruòyuēniánjīyòngbùzúrúzhīhéyǒu哀公问于有若曰：年饥，用不足，如之何？有ruòduìyuēhéchèhūyuēèrwúyóubùzúrúzhīhéqíchè若对曰：盍彻乎。曰：二，吾犹不足，如之何其彻yěduìyuēbǎixìngzújūnshúyǔbùzúbǎixìngbùzújūnshú也？对曰：百姓足，君孰与不足。百姓不足，君孰yǔzú与足。zǐzhāngwènchóngdébiànhuòzǐyuēzhǔzhōngxìnxǐyìchóng子张问崇德辨惑，子曰：主忠信，徙义，崇déyěàizhīyùqíshēngwùzhīyùqísǐjìyùqíshēngyòuyù德也。爱之欲其生，恶之欲其死，既欲其生，又欲qísǐshìhuòyěchéngbùyǐfùyìzhīyǐyì其死，是惑也。诚不以富，亦祇以异。qíjǐnggōngwènzhèngyúkǒngzǐkǒngzǐduìyuējūnjūnchénchén齐景公问政于孔子，孔子对曰：君君，臣臣，fùfùzǐzǐgōngyuēshànzāixìnrújūnbùjūnchénbùchén父父，子子。公曰：善哉。信如君不君，臣不臣，fùbùfùzǐbùzǐsuīyǒusùwúdéérshízhū父不父，子不子。虽有粟，吾得而食诸？zǐyuēpiànyánkěyǐzhéyùzhěqíyóuyěyúzǐlùwúsù子曰：片言可以折狱者,其由也欤。子路无宿nuò诺。zǐyuētīngsòngwúyóurényěbìyěshǐwúsònghū子曰：听讼，吾犹人也。必也使无讼乎。zǐzhāngwènzhèngzǐyuējūzhīwújuànxíngzhīyǐzhōng子张问政，子曰：居之无倦，行之以忠。-51-zǐyuēbóxuéyúwényuēzhīyǐlǐyìkěyǐfúpànyǐ子曰：博学于文，约之以礼，亦可以弗畔矣fú夫。zǐyuējūnzǐchéngrénzhīměibùchéngrénzhīèxiǎorénfǎn子曰：君子成人之美，不成人之恶。小人反shì是。jìkāngzǐwènzhèngyúkǒngzǐkǒngzǐduìyuēzhèngzhězhèngyě季康子问政于孔子，孔子对曰：政者正也。zǐshuàiyǐzhèngshúgǎnbúzhèng子帅以正，孰敢不正。jìkāngzǐhuàndàowènyúkǒngzǐkǒngzǐduìyuēgǒuzǐzhībú季康子患盗，问于孔子。孔子对曰：苟子之不yùsuīshǎngzhībúqiè欲，虽赏之不窃。jìkāngzǐwènzhèngyúkǒngzǐyuērúshāwúdàoyǐjiùyǒu季康子问政于孔子曰：如杀无道，以就有dàohérúkǒngzǐduìyuēzǐwéizhèngyānyòngshāzǐyùshàn道，何如？孔子对曰：子为政，焉用杀。子欲善，érmínshànyǐjūnzǐzhīdéfēngxiǎorénzhīdécǎocǎoshàngzhīfēng而民善矣。君子之德风，小人之德草。草上之风，bìyǎn必偃。-52-zǐzhāngwènshìhérúsīkěwèizhīdáyǐzǐyuēhézāi子张问：士，何如斯可谓之达矣？子曰：何哉，ěrsuǒwèidázhězǐzhāngduìyuēzàibāngbìwénzàijiābìwén尔所谓达者？子张对曰：在邦必闻，在家必闻。zǐyuēshìwényěfēidáyěfúdáyězhězhìzhíérhàoyì子曰：是闻也，非达也。夫达也者，质直而好义，cháyánérguānsèlǜyǐxiàrénzàibāngbìdázàijiābìdá察言而观色，虑以下人，在邦必达，在家必达。fúwényězhěsèqǔrénérxíngwéijūzhībùyízàibāngbìwén夫闻也者，色取仁而行违，居之不疑，在邦必闻，zàijiābìwén在家必闻。fánchícóngyóuyúwǔyúzhīxiàyuēgǎnwènchóngdéxiūtè樊迟从游于舞雩之下。曰：敢问崇德、修慝、biànhuòzǐyuēshànzāiwènxiānshìhòudéfēichóngdéyǔgōngqí辨惑。子曰：善哉问。先事后得，非崇德与？攻其èwúgōngrénzhīèfēixiūtèyúyìzhāozhīfènwàngqíshēn恶，无攻人之恶，非修慝欤？一朝之忿，忘其身，yǐjíqíqīnfēihuòyú以及其亲，非惑欤？-53-fánchíwènrénzǐyuēàirénwènzhìzǐyuēzhīrénfánchí樊迟问仁，子曰：爱人；问智；子曰：知人。樊迟wèidázǐyuējǔzhícuòzhūwǎngnéngshǐwǎngzhězhífánchítuì未达，子曰：举直错诸枉，能使枉者直。樊迟退，jiànzǐxiàyuēxiàngyěwújiànyúfūzǐérwènzhìzǐyuējǔ见子夏，曰：向也，吾见于夫子而问智，子曰：举zhícuòzhūwǎngnéngshǐwǎngzhězhíhéwèiyězǐxiàyuēfùzāiyán直错诸枉，能使枉者直，何谓也？子夏曰：富哉言hūshùnyǒutiānxiàxuǎnyúzhòngjǔgāotáobùrénzhěyuǎnyǐtāng乎。舜有天下，选于众，举皋陶，不仁者远矣。汤yǒutiānxiàxuànyúzhòngjǔyīyǐnbùrénzhěyuǎnyǐ有天下，选于众，举伊尹，不仁者远矣。zǐgòngwènyǒuzǐyuēzhōnggàoérshàndàozhībùkězézhǐ子贡问友，子曰：忠告而善道之，不可则止，wúzìrǔyān毋自辱焉。zēngzǐyuējūnzǐyǐwénhuìyǒuyǐyǒufǔrén曾子曰：君子以文会友，以友辅仁。-54-第十三章zǐlùwènzhèngzǐyuē论语子路篇láozhīqǐngyìyuēwújuànxiānzhī子路问政，子曰：先之劳之。请益，曰：无倦。zhònggōngwéijìshìzǎiwènzhèngzǐyuēxiānyǒusīshèxiǎoguò仲弓为季氏宰，问政。子曰：先有司，赦小过，jǔxiáncáiyuēyānzhīxiáncáiérjǔzhīyuējǔěrsuǒzhīěr举贤才。曰：焉知贤才而举之？曰：举尔所知。尔suǒbùzhīrénqíshězhū所不知，人其舍诸。zǐlùyuēwèijūndàizǐérwéizhèngzǐjiāngxīxiānzǐyuē子路曰：卫君待子而为政，子将奚先？子曰：bìyězhèngmínghūzǐlùyuēyǒushìzāizǐzhīyūyěxīqízhèng必也正名乎。子路曰：有是哉。子之迂也。奚其正。zǐyuēyězāiyóuyějūnzǐyúqísuǒbùzhīgàiquērúyě子曰：野哉，由也。君子于其所不知，盖阙如也。míngbúzhèngzéyánbúshùnyánbúshùnzéshìbùchéngshìbùchéng名不正，则言不顺。言不顺，则事不成。事不成，zélǐyuèbùxīnglǐyuèbùxīngzéxíngfábùzhòngxíngfábùzhòng则礼乐不兴。礼乐不兴，则刑罚不中。刑罚不中，zémínwúsuǒcuòshǒuzúgùjūnzǐmíngzhībìkěyányěyánzhī则民无所措手足。故君子名之必可言也，言之bìkěxíngyějūnzǐyúqíyánwúsuǒgǒuéryǐyǐ必可行也。君子于其言，无所苟而已矣。-55-fánchíqǐngxuéjiàzǐyuēwúbùrúlǎonóngqǐngxuéwéipǔ樊迟请学稼，子曰：吾不如老农；请学为圃，yuēwúbùrúlǎopǔfánchíchūzǐyuēxiǎorénzāifánxūyě曰：吾不如老圃。樊迟出，子曰：小人哉。樊须也。shànghàolǐzémínmògǎnbújìngshànghàoyìzémínmògǎnbùfú上好礼，则民莫敢不敬；上好义，则民莫敢不服。shànghàoxìnzémínmògǎnbúyòngqíngfúrúshìzésìfāngzhīmín上好信，则民莫敢不用情。夫如是，则四方之民，qiǎngfùqízǐérzhìyǐyānyòngjià襁负其子而至矣，焉用稼。zǐyuēsòngshīsānbǎishòuzhīyǐzhèngbùdáshǐyúsìfāng子曰：诵诗三百，授之以政，不达。使于四方，bùnéngzhuānduìsuīduōyìxīyǐwéi不能专zǐyuē对。虽多，亦奚以为。qíshēnzhèngbùlìngérxíngqíshēnbúzhèngsuīlìngbù子曰：其身正，不令而行；其身不正，虽令不cóng从。zǐyuēlǔwèizhīzhèngxiōngdìyě子曰：鲁卫之政，兄弟也。zǐwèiwèigōngzǐjīngshànjūshìshǐyǒuyuēgǒuhéyǐ子谓卫公子荆，善居室。始有，曰：苟合矣；shǎoyǒuyuēgǒuwányǐfùyǒuyuēgǒuměiyǐ少有，曰：苟完矣；富有，曰：苟美矣。-56-zǐshìwèirǎnyǒupúzǐyuēshùyǐzāirǎnyǒuyuējìshù子适卫，冉有仆。子曰：庶矣哉。冉有曰：既庶yǐyòuhéjiāyānyuēfùzhīyuējìfùyǐyòuhéjiāyān矣，又何加焉？曰：富之。曰：既富矣，又何加焉？yuējiàozhī曰：教之。zǐyuēgǒuyǒuyòngwǒzhějīyuèéryǐkěyěsānniányǒu子曰：苟有用我者，期月而已可也，三年有chéng成。zǐyuēshànrénwéibāngbǎiniányìkěyǐshèngcánqùshāyǐ子曰：善人为邦百年，亦可以胜残去杀矣。chéngzāishìyányě诚哉，是言也。zǐyuērúyǒuwángzhěbìshìérhòurén子曰：如有王者，必世而后仁。zǐyuēgǒuzhèngqíshēnyǐyúcóngzhènghūhéyǒubùnéngzhèngqí子曰：苟正其身矣，于从政乎何有。不能正其shēnrúzhèngrénhé身，如正人何。rǎnzǐtuìcháozǐyuēhéyànyěduìyuēyǒuzhèngzǐyuē冉子退朝，子曰：何晏也？对曰：有政。子曰：qíshìyěrúyǒuzhèngsuībùwúyǐwúqíyùwénzhī其事也。如有政，虽不吾以，吾其与闻之。-57-dìnggōngwènyìyánérkěyǐxìngbāngyǒuzhūkǒngzǐduìyuē定公问：一言而可以兴邦，有诸？孔子对曰：yánbùkěyǐruòshìqíjǐyěrénzhīyányuēwéijūnnánwéichén言不可以若是，其几也。人之言曰：为君难，为臣búyìrúzhīwéijūnzhīnányěbùjīhūyìyánérxìngbānghū不易。如知为君之难也，不几乎一言而兴邦乎。yuēyìyánérsàngbāngyǒuzhūkǒngzǐduìyuēyánbùkěyǐruò曰：一言而丧邦，有诸？孔子对曰：言不可以若shìqíjǐyěrénzhīyányuēyǔwúlèhūwéijūnwéiqíyánér是，其几也。人之言曰：予无乐乎为君，唯其言而mòyǔwéiyěrúqíshànérmòzhīwéiyěbùyìshànhūrúbú莫予违也。如其善而莫之违也，不亦善乎。如不shànérmòzhīwéiyěbùjīhūyìyánérsàngbānghū善而莫之违也，不几乎一言而丧邦乎。yègōngwènzhèngzǐyuējìnzhěyuèyuǎnzhělái叶公问政，子曰：近者悦，远者来。zǐxiàwéijǔfùzǎiwènzhèngzǐyuēwúyùsùwújiànxiǎo子夏为莒父宰，问政，子曰：无欲速，无见小lìyùsùzébùdájiànxiǎolìzédàshìbùchéng利。欲速则不达，见小利则大事不成。yègōngyùkǒngzǐyuēwúdǎngyǒuzhígōngzhěqífùrǎngyángérzǐ叶公语孔子曰：吾党有直躬者，其父攘羊，而子zhèngzhīkǒngzǐ证之。孔子yuēwúdǎngzhīzhízhěyìyúshìfùwèizǐyǐnzǐwèifùyǐn曰：吾党之直者异于是。父为子隐，子为父隐，zhízàiqízhōngyǐ直在其中矣。-58-fánchíwènrénzǐyuējūchǔgōngzhíshìjìngyǔrénzhōng樊迟问仁，子曰：居处恭，执事敬，与人忠；suīzhīyídíbùkěqìyě虽之夷狄，不可弃也。zǐgòngwènyuēhérúsīkěwèizhīshìyǐzǐyuēxíngjǐyǒu子贡问曰：何如斯可谓之士矣。子曰：行己有chǐshǐyúsìfāngbùrǔjūnmìngkěwèishìyǐyuēgǎnwènqí耻，使于四方，不辱君命，可谓士矣。曰：敢问其cìyuēzōngzúchēngxiàoyānxiāngdǎngchēngtìyānyuēgǎnwènqícì次，曰：宗族称孝焉，乡党称悌焉。曰：敢问其次。yuēyánbìxìnxíngbìguǒkēngkēngránxiǎorénzāiyìyìkěyǐwéi曰：言必信，行必果，硁硁然小人哉，抑亦可以为cìyǐyuējīnzhīcóngzhèngzhěhérúzǐyuēyīdòushāozhīrén次矣。曰：今之从政者何如？子曰：噫！斗筲之人，hézúsuànyě何足算也。zǐyuēbùdézhōngxíngéryǔzhībìyěkuángjuànhūkuángzhějìn子曰：不得中行而与之，必也狂狷乎。狂者进qǔjuànzhěyǒusuǒbùwéiyě取，狷者有所不为也。zǐyuēnánrényǒuyányuērénérwúhéngbùkěyǐzuòwū子曰：南人有言曰：人而无恒，不可以作巫yīshànfúbùhéngqídéhuòchéngzhīxiūzǐyuēbùzhānéryǐ医。善夫，不恒其德，或承之羞。子曰：不占而已yǐ矣。zǐyuējūnzǐhéérbùtóngxiǎoréntóngérbùhé子曰：君子和而不同，小人同而不和。-59-zǐgòngwènyuēxiāngrénjiēhàozhīhérúzǐyuēwèikěyě子贡问曰：乡人皆好之，何如？子曰：未可也。xiāngrénjiēwùzhīhérúzǐyuēwèikěyěbùrúxiāngrénzhī乡人皆恶之，何如？子曰：未可也，不如乡人之shànzhěhàozhīqíbúshànzhěwùzhī善者好之，其不善者恶之。zǐyuējūnzǐyìshìérnányuèyěyuèzhībùyǐdàobùyuè子曰：君子易事而难悦也，悦之不以道，不悦yějíqíshǐrényěqìzhīxiǎorénnánshìéryìyuèyěyuèzhī也。及其使人也，器之。小人难事而易悦也，悦之suībùyǐdàoyuèyějíqíshǐrényěqiúbèiyān虽不以道，悦也。及其使人也，求备焉。zǐyuējūnzǐtàiérbùjiāoxiǎorénjiāoérbútài子曰：君子泰而不骄，小人骄而不泰。zǐyuēgāngyìmùnèjìnrén子曰：刚、毅、木、讷近仁。zǐlùwènyuēhérúsīkěwèizhīshìyǐzǐyuēqièqiè子路问曰：何如斯可谓之士矣？子曰：切切sīsīyíyírúyěkěwèishìyǐpéngyǒuqièqièsīsīxiōngdì偲偲，怡怡如也，可谓士矣。朋友切切偲偲，兄弟yíyí怡怡。zǐyuēshànrénjiàomínqīniánkěyǐyìjíróngyǐ子曰：善人教民七年，亦可以即戎矣。zǐyuēyǐbùjiàomínzhànshìwèiqìzhī子曰：以不教民战，是谓弃之。-60-第十四章xiànwènchǐzǐyuē论语宪问篇gǔbāngwúdàogǔchǐyěbāngyǒudào宪问耻，子曰：邦有道，谷。邦无道，谷，耻也。kèfáyuànyùbùxíngyānkěyǐwéirényǐzǐyuēkěyǐwéi克、伐、怨、欲不行焉，可以为仁矣。子曰：可以为nányǐrénzéwúbùzhīyě难矣，仁则吾不知也。zǐyuēshìérhuáijūbùzúyǐwéishìyǐ子曰：士而怀居，不足以为士矣。zǐyuēbāngyǒudàowēiyánwēixíngbāngwúdàowēixíngyánxùn子曰：邦有道，危言、危行；邦无道，危行、言逊。zǐyuēyǒudézhěbìyǒuyányǒuyánzhěbúbìyǒudérénzhě子曰：有德者必有言，有言者不必有德。仁者bìyǒuyǒngyǒngzhěbúbìyǒurén必有勇，勇者不必有仁。nángōngshìwènyúkǒngzǐyuēyìshànshèàodàngzhōujùbùdé南宫适问于孔子曰：羿善射，奡荡舟，俱不得qísǐrányǔjìgōngjiàéryǒutiānxiàfūzǐbùdánángōngshì其死然。禹稷躬稼而有天下。夫子不答。南宫适chūzǐyuējūnzǐzāiruòrénshàngdézāiruòrén出。子曰：君子哉！若人。尚德哉！若人。zǐyuējūnzǐérbùrénzhěyǒuyǐfúwèiyǒuxiǎorénérrén子曰：君子而不仁者有矣夫，未有小人而仁zhěyě者也。zǐyuēàizhīnéngwùláohūzhōngyānnéngwùhuìhū子曰：爱之能勿劳乎？忠焉能勿诲乎？-61-zǐyuēwéimìngbìchéncǎochuàngzhīshìshūtǎolùnzhīxíngrén子曰：为命，裨谌草创之，世叔讨论之，行人zǐyǔxiūshìzhīdōnglǐzichǎnrùnsèzhī子羽修饰之，东里子产润色之。huòwènzǐchǎnzǐyuēhuìrényěwènzǐxīyuēbǐzāibǐ或问子产，子曰：惠人也。问子西。曰：彼哉彼zāiwènguǎnzhòngyuērényěduóbóshìpiányìsānbǎifànshūshí哉。问管仲，曰：仁也。夺伯氏骈邑三百，饭疏食，méichǐwúyuànyán没齿无怨言。zǐyuēpínérwúyuànnánfùérwújiāoyì子曰：贫而无怨难，富而无骄易。zǐyuēmènggōngchuòwéizhàowèilǎozéyōubùkěyǐwéiténgxuē子曰：孟公绰为赵魏老则优，不可以为滕薛dàfū大夫。zǐlùwènchéngrénzǐyuēruòzāngwǔzhòngzhīzhìgōngchuòzhībú子路问成人，子曰：若臧武仲之智、公绰之不yùbiànzhuāngzizhīyǒngrǎnqiúzhīyìwénzhīyǐlǐlèyìkěyǐ欲、卞庄子之勇、冉求之艺，文之以礼乐，亦可以wéichéngrényǐyuējīnzhīchéngrénzhěhébìránjiànlìsīyì为成人矣。曰：今之成人者，何必然。见利思义，jiànwēishòumìngjiǔyāobúwàngpíngshēngzhīyányìkěyǐwéichéngrén见危授命，久要不忘平生之言，亦可以为成人yǐ矣。-62-zǐwèngōngshūwénzǐyúgōngmíngjiǎyuēxìnhūfūzǐbùyán子问公叔文子于公明贾，曰：信乎，夫子不言bùxiàobùqǔhūgōngmíngjiǎduìyuēyǐgàozhěguòyěfūzǐshí不笑不取乎？公明贾对曰：以告者过也。夫子时ránhòuyánrénbùyànqíyánlèránhòuxiàorénbùyànqíxiào然后言，人不厌其言；乐然后笑，人不厌其笑；yìránhòuqǔrénbùyànqíqǔzǐyuēqíránqǐqíránhū义然后取，人不厌其取。子曰：其然，岂其然乎。zǐyuēzāngwǔzhòngyǐfángqiúwéihòuyúlǔsuīyuēbúyāo子曰：臧武仲以防求为后于鲁，虽曰不要jūnwúbúxìnyě君，吾不信也。zǐyuējìnwéngōngjuéérbúzhèngqíhuángōngzhèngérbùjué子曰：晋文公谲而不正，齐桓公正而不谲。zǐlùyuēhuángōngshāgōngzǐjiūzhàohūsǐzhīguǎnzhòngbù子路曰：桓公杀公子纠，召忽死之，管仲不sǐyuēwèirénhūzǐyuēhuángōngjiǔhézhūhóubùyǐbīngchē死。曰：未仁乎？子曰：桓公九合诸侯，不以兵车，guǎnzhòngzhīlìyěrúqírénrúqírén管仲之力也。如其仁，如其仁。-63-zǐgòngyuēguǎnzhòngfēirénzhěyúhuángōngshāgōngzǐjiūbùnéng子贡曰：管仲非仁者欤。桓公杀公子纠，不能sǐyòuxiàngzhīzǐyuēguǎnzhòngxiànghuángōngbàzhūhóuyīkuāng死，又相之。子曰：管仲相tiānxiàmíndàoyújīnshòuqícì桓公，霸诸侯，一匡qípīfàzuǒrènwēiguǎnzhòngwú天下，民到于今受其赐。微管仲，吾其批发左衽yǐqǐruòpǐfūpǐfùzhīwéiliàngyězìjīngyúgōudúérmò矣。岂若匹夫匹妇之为谅也。自经于沟渎，而莫zhīzhīyě之知也。gōngshūwénzǐzhīchéndàfūzhuànyǔwénzǐtóngshēngzhūgōng公叔文子之臣大夫僎，与文子同zǐwénzhīyuēkěyǐwéiwényǐ升诸公。子闻之曰：可以为文矣。zǐyánwèilínggōngzhīwúdàoyěkāngzǐyuēfúrúshìxīér子言卫灵公之无道也。康子曰：夫如是，奚而búsàngkǒngzǐyuēzhòngshūyǔzhìbīnkèzhùtuózhìzōngmiàowángsūn不丧。孔子曰：仲叔圉治宾客，祝鮀治宗庙，王孙gǔzhìjūnlǚfúrúshìxīqísàng贾治军旅，夫如是，奚其丧。zǐyuēqíyánzhībúzuòzéwéizhīyěnán子曰：其言之不怍，则为之也难。-64-chénchéngzǐshìjiǎngōngkǒngzǐmùyùércháogàoyúāigōng陈成子弒简公，孔子沐浴而朝，告于哀公yuēchénhéngshìqíjūnqǐngtǎozhīgōngyuēgàofúsānzǐkǒngzǐ曰：陈恒弒其君，请讨之。公曰：告夫三子。孔子yuēyǐwúcóngdàfuzhīhòubùgǎnbúgàoyějūnyuēgàofūsān曰：以吾从大夫之后，不敢不告也。君曰：告夫三zǐzhězhīsānzǐgàobùkěkǒngzǐyuēyǐwúcóngdàfūzhīhòu子者。之三子告，不可。孔子曰：以吾从大夫之后，bùgǎnbúgàoyě不敢不告也。zǐlùwènshìjūnzǐyuēwùqīyěérfànzhī子路问事君，子曰：勿欺也，而犯之。zǐyuējūnzǐshàngdáxiǎorénxiàdá子曰：君子上达，小人下达。zǐyuēgǔzhīxuézhěwèijǐjīnzhīxuézhěwèirén子曰：古之学者为己，今之学者为人。qúbóyùshǐrényúkǒngzǐkǒngzǐyǔzhīzuòérwènyān蘧伯玉使人于孔子，孔子与之坐而问焉，yuēfūzǐhéwéiduìyuēfūzǐyùguǎqíguòérwèinéngyě曰：夫子何为。对曰：夫子欲寡其过而未能也。shǐzhěchūzǐyuēshǐhūshǐhū使者出。子曰：使乎。使乎。zǐyuēbúzàiqíwèibùmóuqízhèngzēngzǐyuējūnzǐsī子曰：不在其位，不谋其政。曾子曰：君子思bùchūqíwèi不出其位。zǐyuējūnzǐchǐqíyánérguòqíxíng子曰：君子耻其言而过其行。-65-zǐyuējūnzǐdàozhěsānwǒwúnéngyānrénzhěbùyōuzhì子曰：君子道者三，我无能焉。仁者不忧，智zhěbúhuòyǒngzhěbújùzǐgòngyuēfūzǐzìdàoyě者不惑，勇者不惧。子贡曰：夫子自道也。zǐgòngfāngrénzǐyuēcìyěxiánhūzāifúwǒzébùxiá子贡方人，子曰：赐也贤乎哉？夫我则不暇。zǐyuēbúhuànrénzhībùjǐzhīhuànqíbùnéngyě子曰：不患人之不己知，患其不能也。zǐyuēbúnìzhàbúyìbúxìnyìyìxiānjuézhěshìxián子曰:不逆诈,不亿不信,抑亦先觉者,是贤hū乎?wēishēngmǔwèikǒngzǐyuēqiūhéwéishìqīqīzhěyúwú微生亩谓孔子曰：丘，何为是栖栖者欤？无nǎiwéinìnghūkǒngzǐyuēfēigǎnwéinìngyějígùyě乃为佞乎？孔子曰：非敢为佞也，疾固也。zǐyuējìbùchēngqílìchēngqídéyě子曰：骥不称其力，称其德也。huòyuēyǐdébàoyuànhérúzǐyuēhéyǐbàodéyǐzhí或曰：以德报怨，何如？子曰：何以报德。以直bàoyuànyǐdébàodé报怨，以德报德。zǐyuēmòwǒzhīyěfúzǐgòngyuēhéwèiqímòzhīzǐ子曰：莫我知也夫。子贡曰：何为其莫知子yězǐyuēbúyuàntiānbùyóurénxiàxuéérshàngdázhīwǒzhě也。子曰：不怨天，不尤人，下学而上达，知我者qítiānhū其天乎！-66-gōngbóliáosùzǐlùyújìsūnzǐfújǐngbóyǐgàoyuē公伯寮愬子路于季孙。子服景伯以告，曰：fūzǐgùyǒuhuòzhìyúgōngbóliáowúlìyóunéngsìzhūshìcháo夫子固有惑志于公伯寮，吾力犹能肆诸市朝。zǐyuēdàozhījiāngxíngyěyúmìngyědàozhījiāngfèiyěyǔmìngyě子曰：道之将行也欤，命也。道之将废也与，命也。gōngbóliáoqírúmìnghé公伯寮其如命何。zǐyuēxiánzhěbìshìqícìbìdìqícìbìsèqícì子曰：贤者避世，其次避地，其次避色，其次bìyánzǐyuēzuòzhěqīrényǐ避言。子曰：作者七人矣。zǐlùsùyúshíménchénményuēxīzìzǐlùyuēzìkǒng子路宿于石门，晨门曰：奚自？子路曰：自孔shìyuēshìzhīqíbùkěérwéizhīzhěyú氏。曰：是知其不可而为之者欤？zǐjīqìngyúwèiyǒuhékuìérguòkǒngshìzhīménzhěyuē子击磬于卫，有荷蒉而过孔氏之门者，曰：yǒuxīnzāijīqìnghūjìéryuēbǐzāikēngkēnghūmòjǐzhī有心哉，击磬乎。既而曰：鄙哉，硁硁乎，莫己知yěsījǐéryǐyǐshēnzélìqiǎnzéqìzǐyuēguǒzāi也，斯己而已矣。深则厉，浅则揭。子曰：果哉，mòzhīnányǐ末之难矣。-67-zǐzhāngyuēshūyúngāozōngliàngyīnsānniánbùyánhéwèiyě子张曰：书云：高宗谅阴，三年不言。何谓也？zǐyuēhébìgāozōnggǔzhīrénjiēránjūnhōngbǎiguānzǒngjǐyǐ子曰：何必高宗，古之人皆然。君薨，百官总己以tīngyúzhǒngzǎisānnián听于冢宰三年。zǐyuēshànghàolǐzémínyìshǐyě子曰：上好礼，则民易使也。zǐlùwènjūnzǐzǐyuēxiūjǐyǐjìngyuērúsīéryǐ子路问君子,子曰:修己以敬。曰:如斯而已hūyuēxiūjǐyǐānrényuērúsīéryǐhūyuēxiūjǐyǐ乎？曰：修己以安人。曰：如斯而已乎？曰：修己以ānbǎixìngxiūjǐyǐānbǎixìngyáoshùnqíyóubìngzhū安百姓。修己以安百姓，尧舜其犹病诸。yuánrǎngyísìzǐyuēyòuérbùxùntìzhǎngérwúshùyān原壤夷俟，子曰：幼而不逊悌，长而无述焉，lǎoérbùsǐshìwéizéiyǐzhàngkòuqíjìng老而不死，是为贼。以杖叩其胫。quēdǎngtóngzǐjiāngmìnghuòwènzhīyuēyìzhěyúzǐyuēwú阙党童子将命，或问之曰：益者欤？子曰：吾jiànqíjūyúwèiyějiànqíyǔxiānshēngbìngxíngyěfēiqiúyìzhě见其居于位也，见其与先生并行也。非求益者yěyùsùchéngzhěyě也，欲速成者也。-68-第十五章wèilínggōngwènzhènyú论语卫灵公篇kǒngzǐduìyuēzǔdòuzhīshìkǒngzǐ卫灵公问阵于孔子，孔子对曰：俎豆之事，zéchángwénzhīyǐjūnlǚzhīshìwèizhīxuéyěmíngrìsuìxíng则尝闻之矣，军旅之事，未之学也。明日遂行。zàichénjuéliángcóngzhěbìngmònéngxīngzǐlùyùnjiànyuējūn在陈绝粮，从者病，莫能兴。子路愠见曰：君zǐyìyǒuqiónghūzǐyuējūnzǐgùqióngxiǎorénqióngsīlànyǐ子亦有穷乎？子曰：君子固穷，小人穷斯滥矣。zǐyuēcìyěrǔyǐyǔwéiduōxuéérzhìzhīzhěyúduì子曰：赐也，汝以予为多学而识之者欤？对yuēránfēiyúyuēfēiyěyǔyīyǐguànzhī曰：然，非欤？曰：非也，予一以贯之。zǐyuēyóuzhīdézhěxiǎnyǐ子曰：由，知德者鲜矣。zǐyuēwúwéiérzhìzhěqíshùnyěyúfúhéwéizāigōng子曰：无为而治者，其舜也欤。夫何为哉。恭jǐzhèngnánmiànéryǐyǐ己正南面而已矣。zǐzhāngwènxíngzǐyuēyánzhōngxìnxíngdǔjìngsuīmánmòzhī子张问行，子曰：言忠信，行笃敬，虽蛮貊之bāngxíngyǐyánbùzhōngxìnxíngbùdǔjìngsuīzhōulǐxínghūzāi邦行矣。言不忠信，行不笃敬，虽州里行乎哉？lìzéjiànqícānyúqiányězàiyúzéjiànqíyǐyúhéngyě立，则见其参于前也，在舆，则见其倚于衡也，fúránhòuxíngzǐzhāngshūzhūshēn夫然后行。子张书诸绅。-69-zǐyuēzhízāishǐyúbāngyǒudàorúshǐbāngwúdàorúshǐ子曰：直哉，史鱼。邦有道如矢，邦无道如矢。jūnzǐzāiqúbóyùbāngyǒudàozéshìbāngwúdàozékějuǎnér君子哉，蘧伯玉。邦有道则仕，邦无道则可卷而huáizhī怀之。zǐyuēkěyǔyánérbùyǔzhīyánshīrénbùkěyǔyánér子曰：可与言而不与之言，失人；不可与言而yǔzhīyánshīyánzhìzhěbùshīrényìbùshīyán与之言，失言。智者不失人，亦不失言。zǐyuēzhìshìrénrénwúqiúshēngyǐhàirényǒushāshēngyǐchéng子曰：志士仁人，无求生以害仁，有杀生以成rén仁。zǐgòngwènwéirénzǐyuēgōngyùshànqíshìbìxiānlìqí子贡问为仁，子曰：工欲善其事，必先利其qìjūshìbāngyěshìqídàfūzhīxiánzhěyǒuqíshìzhīrénzhě器。居是邦也，事其大夫之贤者，友其士之仁者。yányuānwènwéibāngzǐyuēxíngxiàzhīshíchéngyīnzhīlùfú颜渊问为邦，子曰：行夏之时，乘殷之辂，服zhōuzhīmiǎnyuèzésháowǔfàngzhèngshēngyuǎnnìngrénzhèngshēngyínnìng周之冕，乐则韶舞。放郑声，远佞人。郑声淫，佞réndài人殆。zǐyuērénwúyuǎnlǜbìyǒujìnyōu子曰：人无远虑，必有近忧。zǐyuēyǐyǐhūwúwèijiànhàodérúhàosèzhěyě子曰：已矣乎！吾未见好德如好色者也。-70-zǐyuēzāngwénzhòngqíqièwèizhěyúzhīliǔxiàhuìzhīxián子曰：臧文仲，其窃位者欤。知柳下惠之贤，érbùyǔlìyě而不与立也。zǐyuēgōngzìhòuérbózéyúrénzéyuǎnyuànyǐ子曰：躬自厚而薄责于人，则远怨矣。zǐyuēbùyuērúzhīhérúzhīhézhěwúmòrúzhīhéyě子曰：不曰如之何如之何者，吾末如之何也yǐyǐ已矣。zǐyuēqúnjūzhōngrìyánbùjíyìhàoxíngxiǎohuìnányǐ子曰：群居终日，言不及义，好行小慧，难矣zāi哉。zǐyuējūnzǐyìyǐwéizhìlǐyǐxíngzhīxùnyǐchūzhī子曰：君子义以为质，礼以行之，逊以出之，xìnyǐchéngzhījūnzǐzāi信以成之，君子哉。zǐyuējūnzǐbìngwúnéngyānbúbìngrénzhībùjǐzhīyě子曰：君子病无能焉，不病人之不己知也。zǐyuējūnzǐjímòshìérmíngbùchēngyān子曰：君子疾没世而名不称焉。zǐyuējūnzǐqiúzhūjǐxiǎorénqiúzhūrén子曰：君子求诸己，小人求诸人。zǐyuējūnzǐjīnérbùzhēngqúnérbùdǎng子曰：君子矜而不争，群而不党。zǐyuējūnzǐbùyǐyánjǔrénbùyǐrénfèiyán子曰：君子不以言举人，不以人废言。-71-zǐgòngwènyuēyǒuyìyánérkěyǐzhōngshēnxíngzhīzhěhū子贡问曰：有一言而可以终身行之者乎？zǐyuēqíshùhūjǐsuǒbúyùwùshīyúrén子曰：其恕乎，己所不欲，勿施于人。zǐyuēwúzhīyúrényěshuíhuǐshuíyùrúyǒusuǒyùzhě子曰：吾之于人也，谁毁谁誉。如有所誉者，qíyǒusuǒshìyǐsīmínyěsāndàizhīsuǒyǐzhídàoérxíngyě其有所试矣。斯民也，三代之所以直道而行也。zǐyuēwúyóujíshǐzhīquēwényěyǒumǎzhějièrénchéng子曰：吾犹及史之阙文也。有马者，借人乘zhījīnwúyǐfú之。今亡矣夫。zǐyuēqiǎoyánluàndéxiǎobùrěnzéluàndàmóu子曰：巧言乱德，小不忍，则乱大谋。zǐyuēzhòngwùzhībìcháyānzhònghàozhībìcháyān子曰：众恶之，必察焉；众好之，必察焉。zǐyuērénnénghóngdàofēidàohóngrén子曰：人能弘道，非道弘人。zǐyuēguòérbùgǎishìwèiguòyǐ子曰：过而不改，是谓过矣。zǐyuēwúchángzhōngrìbùshízhōngyèbùqǐnyǐsīwúyì子曰：吾尝终日不食，终夜不寝，以思，无益，bùrúxuéyě不如学也。zǐyuējūnzǐmóudàobùmóushígēngyěněizàiqízhōngyǐ子曰：君子谋道不谋食。耕也，馁在其中矣；xuéyělùzàiqízhōngyǐjūnzǐyōudàobùyōupín学也，禄在其中矣。君子忧道不忧贫。-72-zǐyuēzhìjízhīrénbùnéngshǒuzhīsuīdézhībìshīzhī子曰：智及之，仁不能守之，虽得之，必失之；zhìjízhīrénnéngshǒuzhībùzhuāngyǐlìzhīzémínbújìngzhìjí智及之，仁能守之，不庄以莅之，则民不敬；智及zhīrénnéngshǒuzhīzhuāngyǐlìzhīdòngzhībùyǐlǐwèishànyě之，仁能守之，庄以莅之，动之不以礼，未善也。zǐyuējūnzǐbùkěxiǎozhīérkědàshòuyěxiǎorénbùkě子曰：君子不可小知，而可大受也。小人不可dàshòuérkěxiǎozhīyě大受，而可小知也。zǐyuēmínzhīyúrényěshènyúshuǐhuǒshuǐhuǒwújiàndǎo子曰：民之于仁也，甚于水火。水火，吾见蹈érsǐzhěyǐwèijiàndǎorénérsǐzhěyě而死者矣，未见蹈仁而死者也。zǐyuēdāngrénbúràngyúshī子曰：当仁不让于师。zǐyuējūnzǐzhēnérbúliàng子曰：君子贞而不谅zǐyuēshìjūnjìngqíshìér。hòuqíshí子曰：事君，敬其事而后其食。zǐyuēyǒujiàowúlèi子曰：有教无类。zǐyuēdàobùtóngbùxiāngwéimóu子曰：道不同，不相为谋。zǐyuēcídáéryǐyǐ子曰：辞达而已矣。-73-shīmiǎnjiànjíjiēzǐyuējiēyějíxízǐyuēxíyě师冕见，及阶，子曰：阶也；及席，子曰：席也；jiēzuòzǐgàozhīyuēmǒuzàisīmǒuzàisīshīmiǎnchūzǐzhāng皆坐，子告之曰，某在斯，某在斯。师冕出，子张wènyuēyǔshīyánzhīdàoyúzǐyuērángùxiàngshīzhīdàoyě问曰，与师言之道欤？子曰：然，固相师之道也。-74-十六章jìshìjiāngfázhuānyúrǎn论语季氏篇第yǒujìlùjiànyúkǒngzǐyuējìshì季氏将伐颛臾，冉有、季路见于孔子曰：季氏jiāngyǒushìyúzhuānyúkǒngzǐyuēqiúwúnǎiěrshìguòyúfūzhuān将有事于颛臾。孔子曰：求，无乃尔是过欤。夫颛yúxīzhěxiānwángyǐwéidōngméngzhǔqiězàibāngyùzhīzhōngyǐ臾，昔者先王以为东蒙主，且在邦域之中矣，shìshèjìzhīchényěhéyǐfáwéirǎnyǒuyuēfūzǐyùzhī是社稷之臣也，何以伐为。冉有曰：夫子欲之，wúèrchénzhějiēbúyùyěkǒngzǐyuēqiúzhōurényǒuyányuē吾二臣者，皆不欲也。孔子曰：求，周任有言曰：chénlìjiùlièbùnéngzhězhǐwēiérbùchídiānérbùfúzéjiāng陈力就列，不能者止。危而不持，颠而不扶，则将yānyòngbǐxiàngyǐqiěěryánguòyǐhǔsìchūyúxiáguīyùhuǐ焉用彼相矣。且尔言过矣，虎兕出于柙，龟玉毁yúdúzhōngshìshuízhīguòyú于椟中，是谁之过欤？kǒngzǐyuētiānxiàyǒudàozélǐyuèzhēngfázìtiānzǐchū孔子曰：天下有道，则礼乐征伐自天子出。tiānxiàwúdàozélǐyuèzhēngfázìzhūhóuchūzìzhūhóuchū天下无道，则礼乐征伐自诸侯出。自诸侯出，gàishíshìxībùshīyǐzìdàfūchūwǔshìxībùshīyǐ盖十世希不失矣。自大夫出，五世希不失矣。péichénzhíguómìngsānshìxībùshīyǐtiānxiàyǒudàozézhèngbú陪臣执国命，三世希不失矣。天下有道，则政不zàidàfūtiānxiàyǒudàozéshùrénbúyì在大夫。天下有道，则庶人不议。-75-kǒngzǐyuēlùzhīqùgōngshìwǔshìyǐzhèngdǎiyúdàfūsì孔子曰：禄之去公室五世矣，政逮于大夫四shìyǐgùfúsānhuánzhīzǐsūnwēiyǐ世矣，故夫三桓之子孙微矣。kǒngzǐyuēyìzhěsānyǒusǔnzhěsānyǒuyǒuzhíyǒuliàng孔子曰：益者三友，损者三友。友直，友谅，yǒuduōwényìyǐyǒupiánpìyǒushànróuyǒupiánnìngsǔnyǐ友多闻，益矣。友便辟，友善柔，友便佞，损矣。kǒngzǐyuēyìzhěsānlèsǔnzhěsānlèlèjiélǐlèlè孔子曰：益者三乐，损者三乐。乐节礼乐，乐dàorénzhīshànlèduōxiányǒuyìyǐlèjiāolèlèyìyóulè道人之善，乐多贤友，益矣。乐骄乐，乐佚游，乐yànlèsǔnyǐ宴乐，损矣。kǒngzǐyuēshìyújūnzǐyǒusānqiānyánwèijízhīéryánwèi孔子曰：侍于君子有三愆。言未及之而言谓zhīzàoyánjízhīérbùyánwèizhīyǐnwèijiànyánsèéryánwèi之躁，言及之而不言谓之隐，未见颜色而言谓zhīgǔ之瞽。kǒngzǐyuējūnzǐyǒusānjièshàozhīshíxuèqìwèidìngjiè孔子曰：君子有三戒。少之时，血气未定，戒zhīzàisèjíqízhuàngyěxuèqìfānggāngjièzhīzàidòujíqílǎo之在色；及其壮也，血气方刚，戒之在斗；及其老yěxuèqìjìshuāijièzhīzàidé也，血气既衰，戒之在得。-76-kǒngzǐyuējūnzǐyǒusānwèiwèitiānmìngwèidàrénwèishèng孔子曰：君子有三畏。畏天命，畏大人，畏圣rénzhīyánxiǎorénbùzhītiānmìngérbúwèiyěxiádàrénwǔshèng人之言。小人不知天命而不畏也。狎大人，侮圣rénzhīyán人之言。kǒngzǐyuēshēngérzhīzhīzhěshàngyěxuéérzhīzhīzhěcì孔子曰：生而知之者，上也；学而知之者，次yěkùnérxuézhīyòuqícìyěkùnérbùxuémínsīwéixiàyǐ也；困而学之，又其次也；困而不学，民斯为下矣。kǒngzǐyuējūnzǐyǒujiǔsīshìsīmíngtīngsīcōngsèsī孔子曰：君子有九思，视思明，听思聪，色思wēnmàosīgōngyánsīzhōngshìsījìngyísīwènfènsīnán温，貌思恭，言思忠，事思敬，疑思问，忿思难，jiàndésīyì见得思义。kǒngzǐyuējiànshànrúbùjiànjíbúshànrútàntāngwújiànqí孔子曰：见善如不及，见不善如探汤。吾见其rényǐwúwénqíyǔyǐyǐnjūyǐqiúqízhìxíngyìyǐdáqí人矣，吾闻其语矣。隐居以求其志，行义以达其dàowúwénqíyǔyǐwèijiànqírényě道。吾闻其语矣，未见其人也。qíjǐnggōngyǒumǎqiānsìsǐzhīrìmínwúdéérchēngyān齐景公有马千驷，死之日，民无德而称焉。bóyíshūqíèyúshǒuyángzhīxiàmíndàoyújīnchēngzhīqísī伯夷、叔齐饿于首阳之下，民到于今称之。其斯zhīwèiyú之谓欤。-77-chéngāngwènyúbóyúyuēzǐyìyǒuyìwénhūduìyuēwèi陈亢问于伯鱼曰：子亦有异闻乎？对曰：未yěchángdúlìlǐqūérguòtíngyuēxuéshīhūduìyuēwèiyě也。尝独立，鲤趋而过庭。曰：学诗乎？对曰：未也。bùxuéshīwúyǐyánlǐtuìérxuéshītārìyòudúlìlǐqū不学诗，无以言。鲤退而学诗。他日又独立，鲤趋érguòtíngyuēxuélǐhūduìyuēwèiyěbùxuélǐwúyǐlì而过庭。曰：学礼乎？对曰：未也。不学礼，无以立。lǐtuìérxuélǐwénsīèrzhěchénkàngtuìérxǐyuēwènyīdé鲤退而学礼。闻斯二者。陈亢退而喜曰：问一得sānwénshīwénlǐyòuwénjūnzǐzhīyuǎnqízǐyě三，闻诗，闻礼，又闻君子之远其子也。bāngjūnzhīqījūnchēngzhīyuēfūrénfūrénzìchēngyuēxiǎo邦君之妻，君称之曰夫人，夫人自称曰小tóngbāngrénchēngzhīyuējūnfūrénchēngzhūyìbāngyuēguǎxiǎojūn童。邦人称之曰君夫人。称诸异邦曰寡小君。yìbāngrénchēngzhīyìyuējūnfūrén异邦人称之亦曰君夫人。-78-第十七章yánghuòyùjiànkǒngzǐkǒngzǐ论语阳货篇bújiànkuìkǒngzǐtúnkǒngzǐsì阳货欲见孔子，孔子不见，馈孔子豚。孔子伺qíwángyěérwǎngbàizhīyùzhūtúwèikǒngzǐyuēláiyǔyǔ其亡也，而往拜之，遇诸途。谓孔子曰：来，予与ěryányuēhuáiqíbǎoérmíqíbāngkěwèirénhūyuēbùkě尔言。曰：怀其宝而迷其邦，可谓仁乎？曰：不可。hàocóngshìérqìshīshíkěwèizhìhūyuēbùkěrìyuèshì好从事而亟失时，可谓智乎？曰：不可。日月逝yǐsuìbùwǒyúkǒngzǐyuēnuòwújiāngshìyǐ矣，岁不我欤。孔子曰：诺，吾将仕矣。zǐyuēxìngxiāngjìnyěxíxiāngyuǎnyě子曰：性相近也，习相远也。zǐyuēwéishàngzhìyǔxiàyúbùyí子曰：惟上智与下愚不移。zǐzhīwǔchéngwénxiángēzhīshēngfūzǐwǎněrérxiàoyuē子之武城，闻弦歌之声。夫子莞尔而笑曰：gējīyānyòngniúdāozǐyóuduìyuēxīzhěyǎnyěwénzhūfūzǐ割鸡焉用牛刀？子游对曰：昔者偃也闻诸夫子yuējūnzǐxuédàozéàirénxiǎorénxuédàozéyìshǐyězǐyuē曰：君子学道则爱人，小人学道则易使也。子曰：èrsānzǐyǎnzhīyánshìyěqiányánxìzhīěr二三子，偃之言是也，前言戏之耳。-79-gōngshānfúrǎoyǐbìpànzhàozǐyùwǎngzǐlùbúyuèyuē公山弗扰以费畔，召，子欲往。子路不悦，曰：mòzhīyěyǐhébìgōngshānshìzhīzhīyězǐyuēfūzhàowǒzhě末之也已，何必公山氏之之也。子曰：夫召我者，érqǐtúzāirúyǒuyòngwǒzhěwúqíwéidōngzhōuhū而岂徒哉。如有用我者，吾其为东周乎。zǐzhāngwènrényúkǒngzǐkǒngzǐyuēnéngxíngwǔzhěyútiān子张问仁于孔子，孔子曰：能行五者于天xiàwéirényǐqǐngwènzhīyuēgōngkuānxìnmǐnhuìgōngzébù下，为仁矣。请问之，曰：恭、宽、信、敏、惠。恭则不wǔkuānzédézhòngxìnzérénrènyānmǐnzéyǒugōnghuìzézúyǐ侮，宽则得众，信则人任焉，敏则有功，惠则足以shǐrén使人。bìxīzhàozǐyùwǎngzǐlùyuēxīzhěyóuyěwénzhūfū佛肸召，子欲往。子路曰：昔者，由也闻诸夫zǐyuēqīnyúqíshēnwéibúshànzhějūnzǐbúrùyěbìxīyǐ子曰：亲于其身为不善者，君子不入也。佛肸以zhōngmóupànzǐzhīwǎngyěrúzhīhézǐyuērányǒushìyányě中牟畔，子之往也，如之何？子曰：然，有是言也，búyuējiānhūmóérbúlìnbúyuēbáihūnièérbùzīwúqǐ不曰坚乎，磨而不磷；不曰白乎，涅而不缁。吾岂páoguāyězāiyānnéngxìérbùshí匏瓜也哉？焉能系而不食？-80-zǐyuēyóuyěrǔwénliùyánliùbìyǐhūduìyuēwèiyě子曰：由也，汝闻六言六蔽矣乎？对曰：未也。jūwúyùrǔhàorénbúhàoxuéqíbìyěyúhàozhìbúhàoxué居，吾语汝。好仁不好学，其蔽也愚；好智不好学，qíbìyědànghàoxìnbúhàoxuéqíbìyězéihǎozhíbúhàoxué其蔽也荡；好信不好学，其蔽也贼；好直不好学，qíbìyějiǎohàoyǒngbúhàoxuéqíbìyěluànhàogāngbúhàoxué其蔽也绞；好勇不好学，其蔽也乱；好刚不好学，qíbìyěkuáng其蔽也狂。zǐyuēxiǎozǐhémòxuéfúshīshīkěyǐxīng子曰：小子何莫学夫《诗》？《诗》，可以兴，kěyǐguānkěyǐqúnkěyǐyuàněrzhīshìfùyuǎnzhīshìjūn可以观，可以群，可以怨。迩之事父，远之事君。duōshíyúniǎoshòucǎomùzhīmíng多识于鸟兽草木之名。zǐwèibóyúyuērǔwéizhōunánzhàonányǐhūrénérbú子谓伯鱼曰：汝为周南、召南矣乎？人而不wéizhōunánzhàonánqíyóuzhèngqiángmiànérlìyěyú为周南、召南，其犹正墙面而立也欤。zǐyuēlǐyúnlǐyúnyùbóyúnhūzāiyuèyúnyuèyúnzhōng子曰：礼云礼云，玉帛云乎哉；乐云乐云，钟gǔyúnhūzāi鼓云乎哉。zǐyuēsèlìérnèirěnpìzhūxiǎorénqíyóuchuānyúzhīdào子曰：色厉而内荏，譬诸小人，其犹穿窬之盗yěyú也欤。-81-zǐyuēxiāngyuàndézhīzéiyě子曰：乡原，德之贼也。zǐyuēdàotīngértúshuōdézhīqìyě子曰：道听而途说，德之弃也。zǐyuēbǐfūkěyǔshìjūnyěyúzāiqíwèidézhīyě子曰：鄙夫可与事君也欤哉？其未得之也，huàndézhījìdézhīhuànshīzhīgǒuhuànshīzhīwúsuǒbùzhìyǐ患得之，既得之，患失之。苟患失之，无所不至矣。zǐyuēgǔzhěmínyǒusānjíjīnyěhuòshìzhīwúyěgǔzhī子曰：古者民有三疾，今也或是之亡也。古之kuángyěsìjīnzhīkuángyědànggǔzhījīnyěliánjīnzhījīnyěfèn狂也肆，今之狂也荡；古之矜也廉，今之矜也忿lìgǔzhīyúyězhíjīnzhīyúyězhàéryǐyǐ戾；古之愚也直，今之愚也诈而已矣。zǐyuēqiǎoyánlìngsèxiǎnyǐrén子曰：巧言令色，鲜矣仁。zǐyuēwùzǐzhīduózhūyěwùzhèngshēngzhīluànyǎyuèyě子曰：恶紫之夺朱也，恶郑声之乱雅乐也，wùlìkǒuzhīfùbāngjiāzhě恶利口之覆邦家者。zǐyuēyǔyùwúyánzǐgòngyuēzǐrúbùyánzéxiǎozǐ子曰：予欲无言。子贡曰：子如不言，则小子héshùyānzǐyuētiānhéyánzāisìshíxíngyānbǎiwùshēngyān何述焉？子曰：天何言哉？四时行焉，百物生焉。tiānhéyánzāi天何言哉！-82-rúbēiyùjiànkǒngzǐkǒngzǐcíyǐjíjiāngmìngzhěchūhù孺悲欲见孔子，孔子辞以疾。将命者出户，qǔsèérgēshǐzhīwénzhī取瑟而歌，使之闻之。zǎiwǒwènsānniánzhīsāngqīyǐjiǔyǐjūnzǐsānniánbùwéi宰我问：三年之丧，期已久矣。君子三年不为lǐlǐbìhuàisānniánbùwéiyuèyuèbìbēngjiùgǔjìmòxīn礼，礼必坏；三年不为乐，乐必崩。旧谷既没，新gǔjìshēngzuānsuìgǎihuǒqīkěyǐyǐzǐyuēshífúdàoyì谷既升。钻燧改火，期可已矣。子曰：食夫稻，衣fújǐnyúrǔānhūyuēānrǔānzéwéizhīfújūnzǐzhī夫锦，于汝安乎？曰：安。汝安，则为之。夫君子之jūsāngshízhǐbùgānwényuèbùlèjūchùbùāngùbùwéiyě居丧，食旨不甘，闻乐不乐，居处不安，故不为也。jīnrǔānzéwéizhīzǎiwǒchūzǐyuēyǔzhībùrényězǐshēng今汝安则为之。宰我出。子曰：予之不仁也。子生sānniánránhòumiǎnyúfùmǔzhīhuáifúsānniánzhīsāngtiānxiàzhī三年，然后免于父母之怀。夫三年之丧，天下之tōngsāngyěyǔyěyǒusānniánzhīàiyúqífùmǔhū通丧也。予也，有三年之爱于其父母乎？zǐyuēbǎoshízhōngrìwúsuǒyòngxīnnányǐzāibùyǒubó子曰：饱食终日，无所用心，难矣哉。不有博yìzhěhūwéizhīyóuxiànhūyǐ弈者乎，为之犹贤乎已。zǐlùyuējūnzǐshàngyǒnghūzǐyuējūnzǐyìyǐwéishàng子路曰：君子尚勇乎？子曰：君子义以为上。jūnzǐyǒuyǒngérwúyìwéiluànxiǎorényǒuyǒngérwúyìwéidào君子有勇而无义为乱，小人有勇而无义为盗。-83-zǐgòngyuējūnzǐyìyǒuwùhūzǐyuēyǒuwùwùchēngrén子贡曰：君子亦有恶乎？子曰：有恶。恶称人zhīèzhěwùjūxiàliúérshànshàngzhěwùyǒngérwúlǐzhě之恶者，恶居下流而讪上者，恶勇而无礼者，wùguǒgǎnérzhìzhěyuēcìyěyìyǒuwùhūwùjiǎoyǐwéizhì恶果敢而窒者。曰：赐也，亦有恶乎？恶徼以为智zhěwùbúxùnyǐwéiyǒngzhěwùjiéyǐwéizhízhě者，恶不逊以为勇者，恶讦以为直者。zǐyuēwéinǚzǐyǔxiǎorénwéinányǎngyějìnzhīzébú子曰：唯女子与小人为难养也。近之则不xùnyuǎnzhīzéyuàn逊，远之则怨。zǐyuēniánsìshíérjiànwùyānqízhōngyěyǐ子曰：年四十而见恶焉，其终也已。-84-第十八章wēizǐqùzhījīzǐwéi论语微子篇zhīnúbǐgānjiànérsǐkǒngzǐ微子去之，箕子为之奴，比干谏而死。孔子yuēyīnyǒusānrényān曰：殷有三仁焉。liǔxiàhuìwéishìshīsānchùrényuēzǐwèikěyǐqùhū柳下惠为士师，三黜。人曰：子未可以去乎？yuēzhídàoérshìrényānwǎngérbúsānchùwǎngdàoérshìrén曰：直道而事人，焉往而不三黜。枉道而事人，hébìqùfùmǔzhībāng何必去父母之邦。qíjǐnggōngdàikǒngzǐyuēruòjìshìzéwúbùnéngyǐjì齐景公待孔子，曰：若季氏，则吾不能，以季mèngzhījiāndàizhīyuēwúlǎoyǐbùnéngyòngyěkǒngzǐxíng孟之间待之。曰：吾老矣，不能用也。孔子行。qírénkuìnǚyuèjìhuánzǐshòuzhīsānrìbúcháokǒngzǐ齐人馈女乐，季桓子受之，三日不朝。孔子xíng行。chǔkuángjiēyúgēérguòkǒngzǐyuēfèngxīfèngxīhédézhī楚狂接舆歌而过孔子，曰：凤兮凤兮！何德之shuāiwǎngzhěbùkějiànláizhěyóukězhuīyǐéryǐérjīnzhīcóng衰？往者不可谏，来者犹可追。已而已而，今之从zhèngzhědàiérkǒngzǐxiàyùyǔzhīyánqūérbìzhībùdéyǔ政者殆而。孔子下，欲与之言，趋而避之，不得与zhīyán之言。-85-chángjǔjiénìǒuérgēngkǒngzǐguòzhīshǐzǐlùwènjīn长沮、桀溺耦而耕。孔子过之，使子路问津yānchángjǔyuēfúzhíyúzhěwéishuízǐlùyuēwéikǒngqiūyuē焉。长沮曰：夫执舆者为谁？子路曰：为孔丘。曰：shìlǔkǒngqiūyúyuēshìyěyuēshìzhījīnyǐwènyújiénì是鲁孔丘欤？曰：是也。曰：是知津矣！问于桀溺。jiénìyuēzǐwéishuíyuēwéizhòngyóuyuēshìlǔkǒngqiūzhītú桀溺曰：子为谁？曰：为仲由。曰：是鲁孔丘之徒yúduìyuērányuētāotāozhětiānxiàjiēshìyěérshuíyǐyì欤？对曰：然。曰：滔滔者，天下皆是也，而谁以易zhīqiěéryǔqícóngbìrénzhīshìyěqǐruòcóngbìshìzhīshì之？且而与其从避人之士也，岂若从避世之士zāiyōuérbúchuòzǐlùxíngyǐgàofūzǐwǔrányuēniǎoshòubù哉。耰而不辍。子路行以告。夫子怃然曰：鸟兽不kěyǔtóngqúnwúfēisīrénzhītúyǔérshuíyǔtiānxiàyǒudào可与同群，吾非斯人之徒与而谁与！天下有道，qiūbúyǔyìyě丘不与易也。-86-zǐlùcóngérhòuyùzhàngrényǐzhànghédiàozǐlùwènyuē子路从而后，遇丈人,以杖荷莜。子路问曰:zǐjiànfūzǐhūzhàngrényuēsìtǐbùqínwǔgǔbùfēnshúwéi子见夫子乎？丈人曰：四体不勤，五谷不分，孰为fūzǐzhíqízhàngéryúnzǐlùgǒngérlìzhǐzǐlùsùshājī夫子。植其杖而芸。子路拱而立。止子路宿,杀鸡wéishǔérsìzhījiànqíèrzǐyānmíngrìzǐlùxíngyǐgàozǐ为黍而食之,见其二子焉。明日,子路行,以告。子yuēyǐnzhěyěshǐzǐlùfǎnjiànzhīzhìzéxíngyǐzǐlùyuē曰：隐者也。使子路反见之,至则行矣。子路曰:búshìwúyìzhǎngyòuzhījiébùkěfèiyějūnchénzhīyìrúzhī不仕无义。长幼之节，不可废也，君臣之义，如之héqífèizhīyùjiéqíshēnérluàndàlúnjūnzǐzhīshìyě何其废之。欲洁其身，而乱大伦。君子之仕也，xíngqíyìyědàozhībùxíngyǐzhīzhīyǐ行其义也。道之不行，已知之矣。yìmínbóyíshūqíyúzhòngyíyìzhūzhāngliǔxiàhuì逸民：伯夷、叔齐、虞仲、夷逸、朱张、柳下惠、shǎoliánzǐyuēbújiàngqízhìbùrǔqíshēnbóyíshūqíyú少连。子曰：不降其志，不辱其身，伯夷、叔齐欤！wèiliǔxiàhuìshǎoliánjiàngzhìrǔshēnyǐyánzhònglúnxíngzhònglǜ谓柳下惠、少连，降志辱身矣，言中伦，行中虑，qísīéryǐyǐwèiyúzhòngyíyìyǐnjūfàngyánshēnzhòngqīng其斯而已矣。谓虞仲、夷逸，隐居放言，身中清，fèizhòngquánwǒzéyìyúshìwúkěwúbùkě废中权。我则异于是，无可无不可。-87-tàishīzhìshìqíyàfàngànshìchǔsānfànliáoshìcàisìfàn太师挚适齐，亚饭干适楚，三饭缭适蔡，四饭quēshìqíngǔfāngshūrùyúhébōtáowǔrùyúhànshàoshīyáng缺适秦，鼓方叔入于河，播鼗武入于汉，少师阳、jīqìngxiāngrùyúhǎi击磬襄入于海。zhōugōngwèilǔgōngyuējūnzǐbùchíqíqīnbùshǐdàchényuàn周公谓鲁公曰：君子不弛其亲，不使大臣怨hūbúyǐgùjiùwúdàgùzébúqìyěwúqiúbèiyúyīrén乎不以。故旧无大故，则不弃也。无求备于一人。zhōuyǒubāshìbódábókuòzhòngtūzhònghūshūyèshūxià周有八士：伯达，伯适，仲突，仲忽，叔夜，叔夏，jìsuíjìguā季随，季騧。-88-第十九章zǐzhāngyuēshìjiànwēi论语子张篇sīyìjìsījìngsāngzhìmìngjiàndé子张曰：士见危致命，见得思义，祭思敬，丧sīāiqíkěyǐyǐ思哀，其可已矣。zǐzhāngyuēzhídébùhóngxìndàobùdǔyānnéngwéiyǒuyān子张曰：执德不弘，信道不笃，焉能为有，焉néngwéiwú能为亡！zǐxiàzhīménrénwènjiāoyúzǐzhāngzǐzhāngyuēzǐxiàyún子夏之门人，问交于子张。子张曰：子夏云héduìyuēzǐxiàyuēkězhěyǔzhīqíbùkězhějùzhīzǐ何？对曰：子夏曰：可者与之，其不可者拒之。子zhāngyuēyìhūwúsuǒwénjūnzǐzūnxiànérróngzhòngjiāshànérjīn张曰：异乎吾所闻。君子尊贤而容众，嘉善而矜bùnéngwǒzhīdàxiànyúyúrénhésuǒbùróngwǒzhībúxiàn不能。我之大贤欤，于人何所不容？我之不贤yúrénjiāngjùwǒrúzhīhéqíjùrényě欤，人将拒我，如之何其拒人也。zǐxiàyuēsuīxiǎodàobìyǒukěguānzhěyānzhìyuǎnkǒngnì子夏曰：虽小道，必有可观者焉。致远恐泥，shìyǐjūnzǐbùwéiyě是以君子不为也。zǐxiàyuērìzhīqísuǒwúyuèwúwàngqísuǒnéngkěwèihào子夏曰：日知其所亡，月无忘其所能，可谓好xuéyěyǐyǐ学也已矣。-89-zǐxiàyuēbóxuéérdǔzhìqièwènérjìnsīrénzàiqízhōng子夏曰：博学而笃志,切问而近思,仁在其中yǐ矣。zǐxiàyuēbǎigōngjūsìyǐchéngqíshìjūnzǐxuéyǐzhìqí子夏曰：百工居肆以成其事，君子学以致其dào道。zǐxiàyuēxiǎorénzhīguòyěbìwén子夏曰：小人之过也必文。zǐxiàyuējūnzǐyǒusānbiànwàngzhīyǎnránjízhīyěwēn子夏曰：君子有三变，望之俨然，即之也温，tīngqíyányělì听其言也厉。zǐxiàyuējūnzǐxìnérhòuláoqímínwèixìnzéyǐwéilì子夏曰：君子信而后劳其民，未信则以为厉jǐyěxìnérhòujiànwèixìnzéyǐwéibàngjǐyě己也。信而后谏，未信则以为谤己也。zǐxiàyuēdàdébùyúxiánxiǎodéchūrùkěyě子夏曰：大德不踰闲，小德出入可也。-90-zǐyóuyuēzǐxiàzhīménrénxiǎozǐdāngsǎsǎoyìngduìjìntuì子游曰：子夏之门人小子，当洒扫应对进退zékěyǐyìmòyěběnzhīzéwúrúzhīhézǐxiàwénzhīyuē则可矣，抑末也。本之则无，如之何。子夏闻之曰：yīyányóuguòyǐjūnzǐzhīdàoshúxiānchuányānshúhòujuànyān噫。言游过矣。君子之道，孰先传焉，孰后倦焉，pìzhūcǎomùqūyǐbiéyǐjūnzǐzhīdàoyānkěwūyěyǒushǐ譬诸草木，区以别矣。君子之道，焉可诬也。有始yǒuzúzhěqíwéishèngrénhū有卒者，其惟圣人乎。zǐxiàyuēshìéryōuzéxuéxuééryōuzéshì子夏曰：仕而优则学，学而优则仕。zǐyóuyuēsāngzhìhūāiérzhǐ子游曰：丧致乎哀而止。zǐyóuyuēwúyǒuzhāngyěwéinánnéngyěránérwèirén子游曰：吾友张也，为难能也，然而未仁。zēngzǐyuētángtánghūzhāngyěnányǔbìngwéirényǐ曾子曰：堂堂乎张也，难与并为仁矣。zēngzǐyuēwúwénzhūfūzǐrénwèiyǒuzìzhìzhěyěbìyě曾子曰：吾闻诸夫子，人未有自致者也，必也qīnsānghū亲丧乎。zēngzǐyuēwúwénzhūfūzǐmèngzhuāngzizhīxiàoyěqítākě曾子曰：吾闻诸夫子，孟庄子之孝也，其它可néngyěqíbùgǎifùzhīchényǔfùzhīzhèngshìnánnéngyě能也，其不改父之臣与父之政，是难能也。-91-mèngshìshǐyángfūwéishìshīwènyúzēngzǐzēngzǐyuēshàngshī孟氏使阳肤为士师，问于曾子。曾子曰：上失qídàomínsànjiǔyǐrúdéqíqíngzéāijīnérwùxǐ其道，民散久矣，如得其情，则哀矜而勿喜。zǐgòngyuēzhòuzhībúshànbùrúshìzhīshènyěshìyǐjūnzǐ子贡曰：纣之不善，不如是之甚也。是以君子wùjūxiàliútiānxiàzhīwùjiēguīyān恶居下流，天下之恶皆归焉。zǐgòngyuējūnzǐzhīguòyěrúrìyuèzhīshíyānguòyě子贡曰：君子之过也，如日月之食焉。过也，rénjiējiànzhīgēngyěrénjiēyǎngzhī人皆见之；更也，人皆仰之。wèigōngsūncháowènyúzǐgòngyuēzhòngníyānxuézǐgòngyuē卫公孙朝问于子贡曰：仲尼焉学？子贡曰：wénwǔzhīdàowèizhuìyúdìzàirénxiánzhězhìqídàzhěbùxián文武之道，未坠于地，在人。贤者识其大者，不贤zhězhìqíxiǎozhěmòbùyǒuwénwǔzhīdàoyānfūzǐyānbùxué者识其小者，莫不有文武之道焉。夫子焉不学，éryìhéchángshīzhīyǒu而亦何常师之有。-92-shūsūnwǔshūyùdàfūyúcháoyuēzǐgòngxiànyúzhòngní叔孙武叔语大夫于朝曰：子贡贤于仲尼。zǐfújǐngbóyǐgàozǐgòngzǐgòngyuēpìzhīgōngqiángcìzhīqiáng子服景伯以告子贡。子贡曰：譬之宫墙，赐之墙yějíjiānkuījiànshìjiāzhīhǎofūzǐzhīqiángshùrènbùdéqí也及肩，窥见室家之好。夫子之墙数仞，不得其ménérrùbújiànzōngmiàozhīměibǎiguānzhīfùdéqíménzhě门而入，不见宗庙之美、百官之富。得其门者，huòguǎyǐfūzǐzhīyúnbúyìyíhū或寡矣。夫子之云，不亦宜乎。shūsūnwǔshūhuǐzhòngnízǐgòngyuēwúyǐwéiyězhòngníbù叔孙武叔毁仲尼，子贡曰：无以为也，仲尼不kěhuǐyětārénzhīxiánzhěqiūlíngyěyóukěyúyězhòngní可毁也。他人之贤者，丘陵也，犹可踰也。仲尼，rìyuèyěwúdééryúyānrénsuīyùzìjuéqíhéshāngyúrì日月也，无得而踰焉。人虽欲自绝，其何伤于日yuèhūduōjiànqíbùzhīliàngyě月乎，多见其不知量也。-93-chénzǐqínwèizǐgòngyuēzǐwéigōngyězhòngníqǐxiànyúzǐ陈子禽谓子贡曰：子为恭也，仲尼岂贤于子hūzǐgòngyuējūnzǐyìyányǐwéizhìyìyányǐwéibúzhì乎？子贡曰：君子一言以为智，一言以为不智，yánbùkěbúshènyěfūzǐzhībùkějíyěyóutiānzhībùkě言不可不慎也。夫子之不可及也，犹天之不可jiēérshēngyěfūzǐzhīdébāngjiāzhěsuǒwèilìzhīsīlì阶而升也。夫子之得邦家者，所谓立之斯立，dàozhīsīxíngsuízhīsīláidòngzhīsīhéqíshēngyěróngqísǐ道之斯行，绥之斯来，动之斯和，其生也荣，其死yěāirúzhīhéqíkějíyě也哀。如之何其可及也？-94-第二十章yáoyuēzīěrshùn论语尧曰篇shǔzàiěrgōngyǔnzhíqízhōngtiānzhīlì尧曰：咨，尔舜。天之历数在尔躬，允执其中。sìhǎikùnqióngtiānlùyǒngzhōngshùnyìyǐmìngyǔyuēyǔxiǎozǐlǚ四海困穷，天禄永终。舜亦以命禹，曰：予小子履，gǎnyòngxuánmǔgǎnzhāogàoyúhuánghuánghòudìyǒuzuìbùgǎnshè敢用玄牡，敢昭告于皇皇后帝。有罪不敢赦，dìchénbúbìjiǎnzàidìxīnzhèngōngyǒuzuìwúyǐwànfāngwànfāng帝臣不蔽，简在帝心。朕躬有罪，无以万方。万方yǒuzuìzuìzàizhèngōngzhōuyǒudàlàishànrénshìfùsuīyǒuzhōuqīn有罪，罪在朕躬。周有大赉，善人是富。虽有周亲，bùrúrénrénbǎixìngyǒuguòzàiyǔyīrénjǐnquánliàngshěnfǎdù不如仁人。百姓有过，在予一人。谨权量，审法度，xiūfèiguānsìfāngzhīzhèngxíngyānxīngmièguójìjuéshìjǔyìmín修废官，四方之政行焉。兴灭国，继绝世，举逸民，tiānxiàzhīmínguīxīnyānsuǒzhòngmínshísāngjìkuānzédézhòng天下之民归心焉。所重，民、食、丧、祭。宽则得众，xìnzémínrènyānmǐnzéyǒugōnggōngzéyuè信则民任焉，敏则有功，公则悦。-95-zǐzhāngwènyúkǒngzǐyuēhérúsīkěyǐcóngzhèngyǐzǐ子张问于孔子曰：何如斯可以从政矣？子yuēzūnwǔměibǐngsìèsīkěyǐcóngzhèngyǐzǐzhāngyuēhé曰：尊五美，摒四恶，斯可以从政矣。子张曰：何wèiwǔměizǐyuējūnzǐhuìérbúfèiláoérbúyuànyùérbú谓五美？子曰：君子惠而不费，劳而不怨，欲而不tāntàiérbùjiāowēiérbùměngzǐzhāngyuēhéwèihuìérbù贪，泰而不骄，威而不猛。子张曰：何谓惠而不fèizǐyuēyīnmínzhīsuǒlìérlìzhīsībúyìhuìérbùfèi费？子曰：因民之所利而利之，斯不亦惠而不费hūzékěláoérláozhīyòushuíyuànyùrénérdérényòuyāntān乎。择可劳而劳之，又谁怨。欲仁而得仁,又焉贪。jūnzǐwúzhòngguǎwúxiǎodàwúgǎnmànsībúyìtàiérbùjiāo君子无众寡，无小大，无敢慢，斯不亦泰而不骄hūjūnzǐzhèngqíyīguānzūnqízhānshìyǎnránrénwàngérwèizhī乎。君子正其衣冠，尊其瞻视，俨然人望而畏之，sībúyìwēiérbùměnghū斯不亦威而不猛乎。kǒngzǐyuēbùzhīmìngwúyǐwéijūnzǐyěbùzhīlǐwú孔子曰：不知命，无以为君子也；不知礼，无yǐlìyěbùzhīyánwúyǐzhīrényě以立也；不知言，无以知人也。-96-